Teknolojik gelişmelerin hızla ilerlemesi ve bilişim alanındaki yenilikler, günlük yaşantımızın her alanında büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Ancak, bu olumlu gelişmelerin yanı sıra, siber güvenlik zafiyetlerini de beraberinde getirmektedir. “Bilişimin Kullanılması Sureti ile Nitelikli Dolandırıcılık” başlıklı bu makalemizde, teknolojiye olan bağlılığımızın karanlık bir yüzünü inceleyeceğiz.
Çevrimiçi alışveriş, bankacılık işlemleri ve dijital kimlik doğrulamaları gibi bilişim teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, nitelikli dolandırıcılık faaliyetlerinde de artış gözlemlenmektedir. Bu makale, bilişim teknolojilerinin nasıl kötüye kullanıldığını, dolandırıcılık yöntemlerini, bunların toplum ve bireyler üzerindeki etkilerini, ve kendimizi nasıl koruyabileceğimizi detaylı bir şekilde ele alarak, okuyucuları bu konuda bilinçlendirmeyi ve farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır.
Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Sizlere “Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçu” hakkında bilgi vermek isteriz.
Dolandırıcılık suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) “Malvarlığına Karşı Suçlar” kapsamında 157 ila 159. maddeler arasında düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçu, malvarlığına karşı işlenen suçların tipik örneği olup; günümüzde en çok karşılaşılan suç tiplerinden biridir.
TCK madde 157’de dolandırıcılık suçu tanımlanmıştır. Maddeye göre;
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.”
Bilişim Sistemi Nedir?
Bilgileri otomatik işleme tabi tutan sistem, bilişim sistemidir. Bir sistemin bilişim sistemi olarak nitelendirilebilmesi için gerekli olan şeyler: verileri gönderebilme, alabilme, toplayıp depolayabilme, otomatik işlemlere tabi tutabilme ve manyetik olma olarak sayılabilir.
Bilişimin Kullanılması Sureti ile Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Günümüzde teknolojinin hızlı gelişimi ile birçok şey değişmiş ve gelişmiştir. Toplumsal hayatta yaşanan bu değişimler ceza hukuku alanında da kendisini göstermiştir.
Gelişen teknoloji ile paralel olarak yaygınlaşan Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde düzenlenen dolandırıcılık suçunun 158. madde uyarınca sayılan nitelikli hallerinden biridir.
Bu yazımızda, yaygınlaşan bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunu inceleyeceğiz ve bu suç tipi hakkında en çok merak edilen soruları yanıtlayacağız.
Bilişim sistemleri, teknolojinin gelişmesiyle yaygın bir kullanım kazanmıştır, yani hayatın birçok alanında kullanılır durumdadır. Bu sistemin araç olarak kullanılması dolandırıcılık suçunun işlenmesini kolaylaştırdığı gözlemlenmiştir. Bu yüzden de, Türk Ceza Kanunu kapsamında bu sistemin araç olarak kullanılması dolandırıcılık suçu bakımından nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
Özetle; failin bilişim sistemi olarak kabul edilen sistemleri dolandırıcılık suçunu icra ederken araç olarak kullanması halinde, fail hakkında daha ağır bir cezaya hükmedilecektir.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunun Unsurları Nelerdir?
Bu suç tipi kapsamında; ortada haksız bir menfaat vardır ve bu menfaat bilişim, internet, genel olarak, bilişim sistemleri ve bu sistemler kullanılarak yapılan hileli hareketlerle edilmiştir. Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması ile işlenen suçlarda, bilişim sistemi yalnızca bir araçtır.
Bilişim sistemlerinin güvenle kullanılmasını sağlamak için bu eylem nitelikli bir suç olarak kanunda tanımlanmıştır, çünkü; bu suç fail tarafından aynı anda hızlı ve kolayca birçok kişiye ulaşılabilmekte ve mağdurun kontrol imkânı neredeyse bulunmamaktadır.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Fail ve Mağdur
Bu suçun faili herkes olabilecektir.
Suçun mağduru ise bilişim sistemi araç olarak kullanılarak aleyhine haksız menfaat edilen kişi veya kişilerdir. Bir başka görüşe göre ise aldatılan yeni hileye maruz kalan kişi suçun mağduru olacaktır. Dikkat edilmelidir ki; aracı kılınan bilişim sistemi yetkilisi, suçun mağduru konumunda değerlendirilmez.
Suçun Konusu Nedir?
Suçun konusu, bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması ve hileli hareketlerle maddi bir haksız menfaat elde edilmesidir.
Dolandırıcılık suçu, bağlı hareketli bir suç olarak kabul edilir; temelde malvarlığına yönelen bir suç olmakla birlikte kişinin irade özgürlüğünü de hedef alır. Bundan dolayı manevi haksızlıklar ya da manevi zararlar sonucu meydana gelen dolaylı maddi zararlar, bu suç tipi kapsamında yer almaz.
Dolandırıcılık Suçunun En Temel Özelliği Nedir?
Dolandırıcılık suçlarının en temel özelliği hiledir. Hilenin bulunmadığı bir eylemde, bu suçun işlenmesi söz konusu olamaz. Somut olayda hilenin bulunup bulunmadığı hâkim tarafından değerlendirilir. Failin, hileli hareketleri mağduru aldatmaya elverişli ise kural olarak, hilenin varlığı kabul edilir.
Somut olayda hileli davranışın karşı tarafı aldatmış olması suçun oluşması için yeterlidir; ayrıca objektif olarak bu davranışların kandırmaya elverişli olup olmadığını araştırmaya gerek yoktur. Örneğin, kendisini polis olarak tanıtan failin hilelerine, üniversite mezunu bir kişinin kanmaması gerektiği, bu nedenle suçun oluşmayacağı değerlendirmesi yerinde olmaz.
Bir eylemde hilenin kabul edilebilmesi için, karşı tarafı kandırmaya yetmeyecek düzeyde ve çok basit yalan diye nitelendirilen eylemlerden olmaması gerekir.
Suç Ne Zaman İşlenmiş Kabul Edilir?
Haksız menfaatin elde edildiği tarih, suçun işlendiği tarih olarak kabul edilir. Teşebbüs aşamasında kalan suçlarda, son icra hareketinin gerçekleştiği tarih, zincirleme suçlarda ise en son haksız menfaatin temin edildiği tarih, suç tarihi olarak kabul edilir.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık, suç işleyen kişinin pişmanlık duyarak suç teşkil eden eylemleri neticesinde meydana gelen olumsuzlukları gidermesi ve bu suretle ceza muhakemesinin işleyişine katkı sunması halinde belli suçlar bakımından uygulama alanı bulan bir ceza hukuku müessesidir.
TCK maddde 167 uyarınca dolandırıcılık suçu bakımında bir etkin pişmanlık hali düzenlenmiştir. Buna göre, ödemenin nasıl ve ne zaman yapıldığına göre hükolunacak cezada indirim yapılabilmektedir.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Yetkili Mahkeme Nasıl Tespit Edilir?
Haksız menfaatin temin edildiği yer, suçun işlendiği yer olarak değerlendirilir. Örneğin; hesaba para gönderme yoluyla temin edilen haksız menfaatlerde, paranın fail tarafından çekildiği yer, birden fazla çekim olması durumunda, son kez paranın çekildiği yer veya henüz fail tarafından para çekilmediyse failin hesabının bulunduğu yer suçun işlendiği yer olarak kabul edilir.
CMK madde 12 altıncı fıkra hükmü ile de “Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının ya da banka veya kredi kartlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen suçlarda mağdurun yerleşim yeri mahkemeleri de yetkilidir.” şeklinde mağdurları koruyucu bir seçimlik yetki düzenlemesi getirilmiştir.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda Hangi Mahkeme Görevlidir?
Basit dolandırıcılık suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesi iken nitelikli dolandırıcılık suçunda görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık Türleri Nelerdir?
İnternette İlan Vermek Suretiyle Dolandırıcılık
İnternetten ilan verilerek, sahip olunan ürünlerin satılması veya kiralanması, büyük oranda bir kolaylık sağlar. İnternette ilan vererek daha fazla kişiye ulaşılarak daha hızlı sonuç alınır. Ürünlerin gerçek, satıcı veya kiralayanların, yasal zeminde bulunması halinde, haksız fiil anlamında bir sorun meydana gelmez. Ancak, gerçek ilanlar içine gizlenen sahte ilanlar ile bireyler mağdur edilebilmektedir. Sahte ilan vererek haksız menfaat elde etmek, bu suç kapsamında incelenir.
Fail, internet ilanında bir ürün satacağını beyan etmesine karşın mağdura ürün göndermemiş veya ilgisiz ve çok değersiz bir ürün göndermiş ise, eylem bir suç teşkil edecektir. Buna karşın fail istenilen özelliklerde olmayan veya daha kalitesiz bir ürün göndermesi durumunda kural olarak taraflar arasında bir hukuki ihtilaf bulunduğu kabul edilir.
Sosyal Medya Araçlarının Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık
Sosyal medya zaman içinde hayatın temelini teşkil etmeye başlamıştır. Dijital platformlarda sunulan dijital hayatlara dönüşüm gözlemlenmektedir. Bahsi geçen dijital dönüşüm ile gizem ve teknik detaylarla tanınmayan kişilere daha kolay ulaşılır hale gelmiştir.
Böylece, kişiler daha fazla yanıltılabilir hale gelmiştir. Sosyal medya araçlarının şifresini kırarak haksız menfaat elde etmek suretiyle dolandırıcılık suçunun işlenmesi uygulamada çokça kez karşılaşılır. Facebook, Twitter, Skype, MSN vb. internet veri tabanlı sosyal paylaşım programlarından farklı biri gibi tanıtılarak haksız menfaat elde edilirse, ilgili eylem suç teşkil edecektir.
