Taraflar arasında gerçekleşen taşınırların mülkiyetinin devrine dair sözleşmelerde kanunda hüküm bulunmadıkça kural olarak şekil serbestisi vardır. Taşınır eşya statüsüne haiz olan araçlar için ise bundan farklı olarak zilyetliğin devri yeterli değil, resmi şekil şartına uygun gerçekleştirilmiş bir sözleşmenin varlığı gereklidir.[1] Ancak, Karayolları Trafik Kanunu madde 20’den de anlaşılacağı üzere; bu şart daha önce tescil edilmiş araçlar için geçerlidir. İlk kez tescili yapılacak araçlarda taraflar kendi aralarında bir şekil şartı öngörmediği sürece kural olarak şekil şartı aranmaz. KTK madde 20 ile düzenlenen araçların mülkiyet devrinde kural olarak tescil daha önce yapılmış ya da yapılmamış olsun araçların tescil kuruluşlarına tescil edilmesi şartı aranmaktadır. İlk tescili yapılacak aracın alımından ya da gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içerisinde tescil edilmesi gerekmektedir. Buna göre, daha önce tescil edilmiş araç alım işlemlerinde sırayla aşağıdaki aşamaların gerçekleşmesi gerekmektedir:
1-) Mülkiyetin devrini öngören sözleşmenin noterde yapılması: Motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi cezası ve trafik idari para cezası tespitlerinin ve belgelerinin notere götürülmesi ve bunları kontrolü sonrasında ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik tescil kayıtları esas alınarak ( KTK m. 20) noter huzurunda bir sözleşme düzenlenir.
2-) Noterin ilgili yerlere bildirimde bulunması: Noterde yapılan işlemlerin tamamlanmasından sonra noter tarafından on beş iş günü içerisinde aracın bağlı bulunduğu vergi dairesine ve ilgili tescil kuruluşuna bildirmesi gerekmektedir.
3-) Noter tarafından malik adına belge verilmesi: Noter tarafından düzenlenen sözleşmenin ardından yeni malike bir ay süre ile geçerli tescile ilişkin belge verilir.[2]
Noterde yapılan bu işlemler sadece borçlandırıcı işlem niteliğindedir. Taraflar birbirlerine olan borçlarını ifa etmekle yükümlüdürler. Satış bedelinin ödenip ödenmediğinin noterlerde verilen belgelerde yazılmasına gerek görülmemektedir yalnızca bedele yer verilmesi yeterli olacaktır. Ancak bedelin alındığına dair ifadelerin yer alması Türk Borçlar Kanunu’na göre hüküm ve sonuç doğuracaktır. Sözleşmeye yazılan bu ifadeler karşılaşılan herhangi hukuki bir sorundan delil niteliği oluşturmaktadır. Bu da günümüzde dolandırıcılık suçunun meydana gelmesine neden olan önemli bir olaydır.[3]
Bu nedenledir ki araç satışlarında paranın bloke edilmesi en güvenli yol olacaktır. Satış işlemi öncesinde ödenecek para borcunun bankada bloke edilmesi ile meydana gelebilecek mağduriyetlerin önüne geçilebilmektedir. Güvenli araç satış işlemi bankaların mobil internete bankacılığı aracıyla olabileceği gibi bankaların şubelerine giderek de işlemin gerçekleştirilmesi mümkündür. Satıcı araç satış işlemi için kendi hakkında, alıcı hakkında ve araç hakkında gerekli bilgileri vererek kendi adına bir hesap oluşturur.
Bu işlemlerin ardından bir referans numarası taraflara iletilir. Alıcı da bu referans numarasıyla kendi adına bir hesap oluşturarak satıcının girdiği bilgileri kontrol eder ve araç için gerekli miktarı açtığı hesaba aktarır. Bankada gerçekleştirilen bu işlemin ardından taraflar notere giderek satış sözleşmesini gerçekleştirirler. Noterde gerçekleştirilen satış sözleşmesinin sisteme geçmesiyle bankadaki bloke kalkar ve para satıcı hesabına aktarılır. Araç satışları için getirilen güvenli araç satış işlemi araç satışlarında meydana gelen sorunların önüne geçmek için önemli bir adımdır.
Referanslar
[1] KTK madde 20/d “Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, satış ve devri yapılacak araçtan dolayı motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi cezası ve trafik idari para cezası borcu bulunmadığının tespit edilmesi ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik tescil kayıtları esas alınarak noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir.”
[2] KURT Ekrem, Motorlu Araçların Mülkiyetinin Devri, Tescili ve Harici Devirler, s. 1871- 1887, <https://dergipark.org.tr/tr/>.
[3] ÖZÇELİK Barış, Motorlu Araç Mülkiyetinin Yetkisiz Kimseden Devralınması ve Sonuçları,Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 2020, s. 847-851.
