EYT’nin tam olarak açılımının; “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” olduğunu birçok kişi zaten biliyor. Bu yazımızda; standart kalıpların ve cevapların dışına çıkarak, Emeklilikte Yaşa Takılanlar hakkında en çok sorulan sorulara cevap vermek ve EYT konusunu tam olarak anlamanızı sağlamak istiyoruz. EYT nedir?EYT sorunu nasıl ortaya çıktı?EYT kimleri kapsıyor? İşte EYT düzenlemesiyle ilgili merak edilip araştırılan detaylar…
1999 öncesi iş hayatına girmiş kişilerin, yaş problemi yüzünden emeklilikte karşılaştıkları probleminin çözümüne dönük tertip hazırlığı devam ediyor. Uzun süredir kamuoyunun gündeminde yer alan EYT hakkında, son günlerde çok sayıda mühim gelişmeler yaşanıyor.
EYT tam olarak nedir? EYT, 8 Eylül 1999 tarihli yasa ile yaş şartı için geçerli prim gün sayısına yaş şartı da eklendi. Prim günleri geçmiş olmasına rağmen, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan kişilerin emekli olmasına ilişkin yaş şartı getirildi. Bu nedenle, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olmasına rağmen emekli olamayan ve yaşa takılan kişiler için EYT kısaltması kullanılmaya başlandı. Bu nedenle EYT, sigortası olan ve prim günlerini tamamlamış ancak yaş kısıtlaması nedeniyle emekli olamayan işçiler için kullanılan bir kısaltmadır.
1999 öncesi iş hayatına girmiş kişilerin, yaş problemi yüzünden emeklilikte karşılaştıkları probleminin çözümüne dönük tertip hazırlığı devam ediyor. Uzun süredir kamuoyunun gündeminde yer alan EYT hakkında, son günlerde çok sayıda mühim gelişmeler yaşanıyor. Yukarda “EYT Nedir?” Sorusuyla alakalı cevapları detaylı olarak sizlerle paylaştık. Bu kısımda, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT’liler) hakkında en çok merak edilen soruları ve cevapları derledik.
EYT Sorunu İlk Nasıl Ortaya Çıktı?
4477 sayılı Kanunla, 1999 tarihli 506 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununa eklenen geçici madde 81’in (B) bendi, 8 Eylül 1999 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 1999 öncesi sigortalı olan çalışanlar için emekliliğe uygunluk kriterlerini değiştirdi. Bu tarihten sonra, sigortalılık süresi ve prim günlerinin yanı sıra; emekliliğe uygunluk için yaş şartı arandı. Değişiklikten önce, sigortalılık süresi ve ikramiye günlerinin şartlarını yerine getirilirse emekli olunabiliyordu. Yasa değişmeden önce; kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl ve toplam 5.000 gün sigortalılık şartı tamamlanınca emekliliğine hak kazanılıyordu.
Yukarıda anlattıklarımızı kısaca özetleyecek olursak; Emeklilikte Yaşa Takılıyor (EYT’li olmak) sayılmak için sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999 tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını sağlamış olmak gerekiyor.
08.09.1999 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile ilgili düzenlemede gösterilen sigortalılık süreleri ile ilişkili olarak kadın ve erkek için ayrı ayrı olmak üzere belirlenen yaş hadlerinin doldurulması zorunlu hale getirilmiştir. Hal böyle olunca birtakım sigortalılar, sigortalılık süresi ve prim gün sayısını yerine getirmiş olsalar dahi yaş şartını sağlamamaları sebebiyle yaşlılık sigortasından yararlanamaz hale gelmişler ve kamuoyunda da Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) olarak büyük bir talep oluşmuş ve bu talebin karşılanması amacı ile EYT gündeme gelmiştir.
Bakan Bilgin’den EYT Açıklaması
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in yapmış olduğu açıklama ile Emeklilikte Yaşa Takılanların yaşamış oldukları sorunların giderilmesine yönelik çeşitli düzenlemelerin hayata geçirileceği bildirilmiştir. Bakan EYT ile ilgili çalışmaların son aşamada olduğunu, çalışmaların teknik olarak bittiğini belirterek aralık ayında düzenlemenin meclise intikal edileceğini vurgulamıştır.
Bakan Bilgin, yaptığı açıklamada;
“Asgari ücretle ilgili düzenlememiz var. Bir de biliyorsunuz; son günlerde çok konuşulan EYT’liler ile ilgili çalışmalarımız var. Kapsamlı, bütün sorunları aşmaya yönelik olduğunu söyleyeyim. Onda da sona yaklaştık, tahmin ediyorum ki Aralık ayının başında açıklayacağız. Özellikle, bu düzenleme geleceği ile ilgili endişeleri giderecek şeffaf bir düzenleme olacak. Ücretlerin enflasyon karşısında da uğradığı kaybı ortadan kaldıracak bir asgari ücret ve toplu pazarlık sistemiyle Türkiye’nin demokrasisine de katkı yapacak bir çözüm yaklaşımını bu sene gerçekleştirirsek görevimizi yapmış sayılacağız. Özel sektörü de kapsayan EYT’liler ile ilgili düzenleme ve ücretlerimizde toplu sözleşmelerle ve asgari ücretle rahatlatacak bir proje yapacağız.”
EYT sorununda staj süreleri de sayılacak mı? Bu konuda Bakan Bilgim şöyle aktardı;
“Sigorta girişi yapılmamış çıraklık ve stajyerlik durumu bu kapsama dahil değil. Onlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil zaten. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Çıraklık ve stajyerlik bir sigorta girişi değil. Onlar sağlık sigortasını korumak üzere geliştirilmiş bir sistem.“
EYT Kimleri Kapsıyor?
Yeni gelecek EYT düzenlemesi 1999 senesi ve öncesini kapsayacak! EYT’lilerin durumuyla ilgili çalışmaların ne aşamada olduğunun sorulması üzerine Bakan Bilgin şunları aktardı;
“Biz 1999 öncesi işe girmiş olanların yaş sorunu yüzünden emeklilikte karşılaştıkları sorunun çözümüne dönük düzenleme hazırlığı içerisindeyiz. Bu tek tip bir düzenleme. Bazı televizyonlarda uzman diye elinde kalemle hesaplamalar yapıyorlar, bu rakamlar onlar açısından maalesef doğru değil. Ellerinde veriler yok. Bütün çalışanların yaşı, günü ve prim sayısı gibi tüm veriler elimizde. O gerçek veriler üzerinde çalışıyoruz. Aralık ayında milletimize intikal ettireceğiz. Aralık ayında bunu Meclis’e intikal ettireceğimizi kamuoyuna açıkladık ve Sayın Cumhurbaşkanımıza da bu konuda bilgi verdik.“
EYT Hakkında Merak Edilenler
Yukarda “EYT Nedir?” Sorusuyla alakalı cevapları detaylı olarak sizlerle paylaştık. Bu kısımda, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT’liler) hakkında en çok merak edilen soruları ve cevapları derledik.
EYT’lilerin Hükümetten Beklentisi Ne?
Emeklilik yaşına ulaşanlar; 1999 yasasıyla birlikte değişen emeklilik şartının geriye dönük uygulamasına son verilmesini, sigortalılık süresi ve prim günü şartlarının kabul görmesi ve yaş şartı aranmaksızın emekli olabilmeyi beklemekteler.
Emeklilikte Yaşa Takılanların temel isteği 08.09.1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 s. Kanun ile sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarına ilave olarak getirilen yaş haddi sınırlarının kaldırılması yönündedir. Böylelikle 506 s. Kanun döneminde sigortalılık süreci başlayan sigortalıların prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamlaması şartıyla emekli olmalarının önü açılacaktır.
EYT Sorunu Yaşayan Kaç Kişi Var?
Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor. Tahminlere göre; 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
1999’daki Yasa Değişikliği Çalışanların Emekli Olma Koşullarını Nasıl Etkiledi?
1 Ocak 1972 doğumlu erkek çalışanlar, ilk defa 1 Temmuz 1994 tarihinde 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine göre işe başladıklarında sosyal sigortaya katılmakta; 25 yıl sigortalılık ve 5.000 prim günü biriktirdikten sonra emekli olabiliyorlardı. Yani, bir erkek çalışan, 25 yıllık çalışma süresini tamamlaması ve 5.000 prim gününü doldurması halinde; 47 yaşında, yaş şartı aranmadan emekli olabiliyordu.
1999 yılında yapılan yasa değişikliğinden sonra; aynı işçi, 25 yıl sigortalı olarak çalışmış, 55 yaşında ve 5750 gün prim ödemiş ise emekli maaşı almaya hak kazanır konuma geldi. Başka bir deyişle, 1999 yılında yasada yapılan değişiklik, bu işçinin emekliliğini sekiz yıl geciktirerek, ek katkı paylarının ödenmesi için de 750 gün gerektirdi.
Mevcut Koşullarda Bir Çalışan Nasıl Emekli Olabilir?
1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortaları ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Örneğin; ilk defa çalışmaya Ağustos 2022’de başlayacak bir kişi, hiç ara vermeden 7200 gün çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042’de yerine getirecek. Ağustos 2042’de prim koşulunu yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, kadın sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’lilerin durumuyla ilgili ilk olarak 4 Temmuz’da “Türkiye’nin her sorunu çözülmesi gereken dosya olarak önümüzde duruyor. Bu, önümüzdeki dosyalardan, çözülecek şeylerden biri.” açıklamasını yapmıştı. Bakan Bilgin’in, bu ifadeleri; EYT’lileri umutlandırırken, kamuoyu EYT sorunuyla ilgili somut adımlar beklemeye başladı. Sonraki süreçte, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, EYT’lilerin durumuyla ilgili çalışma grubu oluşturuldu.
Kamuoyunda, 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesi, aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi, erkeklerde 9000, kadınlarda 7200 prim gün sayısını yerine getirenlerde yaş koşulunun aranmaması gibi senaryolar konuşuluyor.
8 Eylül 1999’dan önce kayıtlı olanlar için yaş şartının kademeli olarak indirilmesi, emekli maaşlarının bir miktar kesilmesiyle erken emeklilik tarihleri, erkekler için 9.000 ve kadınlar için 7.200 prim günü sayısı için yaş şartı aranmaması gündemde. Konuyla ilgili düzenlemelerin bu yılın sonunda Aralık ayında netleşmesi ve 2023’ün ilk aylarında yasalaşması bekleniyor.
EYT’de Son Durum
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT’liler); EYT’nin şartlarını, kapsamını ve staj-çıraklık durumu olmak üzere ayrıntıları internette sıkça araştırıyor. EYT son günlerde gündemde yakından takip edilen konular arasında bulunuyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için son düzlüğe girildi, Aralık ayında düzenlemelerin paylaşılması bekleniyor. EYT için çalışmalar hız kazanırken, Çalışma Bakanı Vedat Bilgin; “EYT’de prim gün sayısının eşitleneceğini söyleyerek çözüm aşamasına gelindiğini…” belirtti. Bağ-Kur ve SGK kapsamında EYT bekleyen kişilerin prim gün sayıları içinse kritik bir detay ortaya çıktı; staj ve çıraklık sürelerinin de emeklilik kapsamına alınacağı öğrenildi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, kamuoyunun merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusunda;
“Önümüzde tek bir model var yani çok sayıda insan var tahmin edeceğiniz gibi…Birçok televizyon kanalında çeşitli uzmanlar ellerinde kalemle hesaplar falan yapıyorlar. Onların hiçbiri bizim önümüzde yok öncelikle onu söyleyeyim. 1999 yılı öncesi biliyorsunuz, yaş ile ilgili bir sorun var. O sorunu biz çözüyoruz.Bu konuyla ilgili şunu söyleyeyim bir defa. Birçok televizyon kanalında çeşitli uzmanlar ellerinde kalemle hesaplar falan yapıyorlar. Onların hiçbiri bizim önümüzde yok öncelikle onu söyleyeyim. Televizyonda çıkarıyorlar işte ‘şunlar da girecek bunlar da çıkacak’ öyle bir şey yok. 1999 yılı öncesi biliyorsunuz yaş ile ilgili bir sorun var. O sorunu biz çözüyoruz. Önümüzde tek bir model var yani çok sayıda insan var tahmin edeceğiniz gibi. Onların teker teker durumlarını, primlerini, çalışma gün sayılarını, yılları gibi, bunları gözden geçirip, en uygun en kapsayıcı çözümlemeyi yapacağız. Niye şimdi açıklamıyorsunuz diyenler var. Henüz çalışmamız bitmedi. İkincisi adım adım açıklıyoruz. Zaten açıklasak da ocak ayından sonra uygulamaya sokulacak. Şimdi açıklamanı bir anlamı ve acelesi yok. Biraz önce bahsettiğim sorunları adım adım açıklayacağız. Aralık’ta da inşallah mecliste aralık ayının ilk haftası çalışma tertip ettiler. Meclise aralık ayında intikal ettireceğimizi zaten paylaştım.”
