MGC Legal ekibinin kaleme aldığı işbu “Anonim Şirket Yöneticilerinin Kusursuz Sorumluluğu” başlıklı makalemizi okumanıza sunarız.
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu
Anonim şirketlerde iç ilişkiler bakımından şirket yönetimini, dış ilişkiler bakımından ise temsili yönetim kurulu yerine getirmektedir.
Yönetim kurulu üye sayısını eski kanun ‘en az üç kişi olma’ şartını öngörmüş olsa da, yeni kanunda bu yaklaşım terkedilmiş ve gerekçe olarak AB Hukuku ile uyum sağlama gösterilmiştir.
Böylece yönetim kurulu üyeleri, başka bir ifadeyle şirket yöneticileri, Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 359 gereğince bir veya birden fazla kişiden oluşabilmektedir.
Yönetim Kurulunun Sorumlulukları Nelerdir?
Ortaya çıkan bir zarardan sorumlu olanı gösteren ve böylelikle zarar gören tarafından zarar verene karşı zararının giderilmesini veya uygun miktarda tazminat talep etme hakkını düzenleyen normlar bütününe sorumluluk denmektedir.
Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 49/1 ve TTK 553. madde hükümlerine göre; yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğundan bahsedebilmek için dört farklı şart ve bunların birlikte bulunması gerekmektedir. Mevzu bahis şartlarsa; görev ihlali, zarar, kusur ve illiyet bağıdır.
Görev İhlali: Yönetim kurulu üyelerinin sorumlu tutulabilmesi için kanundan veya sözleşmeden doğan bir görevi yerine getirmemiş olmalıdır. Ancak iç yönerge örneğindeki gibi başka bir düzenlemeye aykırılık durumunda sorumluluk doğup doğmayacağı kanun hükmünde yer almadığı için ilgili hükümde boşluk mevcuttur.
Zarar: Sorumluluğa gidebilmek için ortada tazmin edilecek bir zarar bulunmalıdır. Keza, zarar sorumluluğun genel şartıdır.
Kusur: Bir kişi veya organın yapması gereken iş ya da işlemleri kasti veya ihmali bir davranışla yapmaması durumu olup hukuken korunmayan bir davranış biçimidir. Anonim
şirket yöneticilerinin sorumluluklarının doğması için genel şart, kanun ya da esas sözleşme hükmünün ihlal edilmesinde kasıt ya da ihmallerinin bulunmasıyla birlikte kusurdur. Meydana gelen zararda yöneticiler TTK 557 uyarınca kusurları oranında sorumludur. Şirket
yöneticilerinin kusursuz sorumluluğuna istisnai olarak gidilmektedir.
İlliyet Bağı: Sorumluluktan bahsedebilmek için kusur ile ortaya çıkan zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır. Arada bir bağ yoksa sorumluluktan da bahsedilmez.
Anonim Şirket Yöneticilerinin Kusursuz Sorumluluğu Tam Olarak Nedir?
Türk Hukuku’nda sorumluluk kusur ilkesi çevresinde şekillenmektedir. Yani sorumluluk kural olarak kusura dayanmakta ve istisnai hallerde kusursuzluk da söz konusu olabilmektedir.
Yöneticilerin de kusurlu davranışları nedeniyle sorumlu olacağı Türk Ticaret Kanunu’nda açıktır. Ek olarak; yöneticilerin, görevlerini yerine getirirken objektif özen yükümlülüğü bulunmaktadır. Söz konusu yükümlülük, TTK m. 369 özen ve bağlılık yükümlülüğü başlığı altında düzenlenmiştir.
Bu nedenle, yöneticilerin görevleri sırasında yol açtıkları zarardaki sorumluluğu kişisel özelliklerine göre değil, bir yöneticinin o durumda nasıl hareket edeceği ya da hareket etmesi gerektiği ölçüsünde belirlenir.
Genel kural, yöneticinin kusuru olmazsa sorumluluğuna gidilemeyeceği yönündedir ancak
istisnai durumlar vardır. Bunlar şöyledir:
TTK Madde 549 – Şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından ve diğer kanuna aykırılıklardan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı hâlinde bunlara katılanlar sorumludur.
TTK madde 550 – Sermaye tamamıyla taahhüt olunmamış veya karşılığı kanun veya esas sözleşme hükümleri gereğince ödenmemişken, taahhüt edilmiş veya ödenmiş gibi gösterenler ile kusurlu olmaları şartıyla, şirket yetkilileri, bu payları üstlenmiş kabul edilirler ve payların karşılıkları ile zararı faiziyle birlikte müteselsilen öderler.
Madde hükümlerinden anlaşılacağı ve gerekçelerinde belirtildiği üzere düzenleyenler için kusursuz sorumluluk söz konusudur. Buradan hareketle şirket yöneticisi veya yöneticilerinin düzenleyen kişiler arasındaysa kusursuz sorumluluğu söz konusudur.
TTK madde 552 – Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir şirket kurmak veya şirketin sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır.
Madde gerekçesinde de açıklandığı üzere bu hükmün temel amacı halkı aldatmayı engellemektir. Halk sözcüğü ise geniş anlamda olup çok sayıda kişiye ulaşmak, el ilanı dağıtmak gibi davranışları ifade eder. Bu durumda iyi niyet ya da kusursuzluğun varlığı hükmün uygulanmasına engel değildir.
Ayrıca, şirket yöneticilerinin TTK 557/1 deki ‘…kusurlarına ve durumun gereklerine göre…’ sorumlu olacakları ibaresi yer almaktadır. Mevzubahis ibareden TTK m. 549,550 ve 552’deki kusurun aranmadığı hallerin de anlaşılması gerekmektedir.
Kaynakça
Ortaklıklar Hukuku Kitabı, Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar, Güncellenmiş 15. Bası.
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, Duygu Oktay Kılıç, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır, 2016.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi Uyarınca Sorumluluklarına Genel Bir Bakış, Himmet Koç, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (NEÜHFD), C. 3, S. 1, 2020.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu.
6102 Sayılı YTTK Hükümlerine Göre Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeleri ve Diğer Üst Yöneticilerim, Şirkete, Ortaklara ve Şirket Alacaklarına Karşı Hukuki Sorumluluğu, Prof. Dr. İbrahim Kaplan.
