Avukatın Azledilmesi ile ilgili merak edilen tüm soruların cevaplarını makalemizde bulabilirsiniz.
Avukatın Azledilmesi Nedir?Avukat azletmek, belirli sebeplerden dolayı veyahut hiçbir sebep olmaksızın, şahsın vekalet verdiği avukatla olan vekalet sözleşmesine son vermesi anlamına gelir. Avukatın, aldığı işi kusurlu yapması veya ihmali etmesi, görevini gereği gibi yerine getirmemesi durumunda haklı olarak azil işlemi gerçekleştirilebilir.
Vekalet sözleşmesi, vekil ile vekalet veren arasındaki özel güven ilişkisine dayalı olarak kurulan bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile vekil; vekalet verenin menfaatine olacak şekilde bir işin görülmesini veya işlemin yapılmasını üstlenir.
Avukat ve müvekkil arasındaki ilişki ise vekalet sözleşmesinin özel bir vekalet sözleşmesi türü veya sui generis (kendine özgü yapısı olan) bir sözleşme olarak nitelendirilebilir.1
Avukatlık sözleşmesi, avukatın belli bir hukuki yardımda bulunması karşılığında iş sahibinin kural olarak belli bir meblâğı yahut değeri taahhüt ettiği sözleşmedir. İki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu sözleşme avukat ile iş sahibi arasında özel bir güven ilişkisi çerçevesinde kurulur. Taraflardan biri, diğer tarafa karşı bu güveni kaybetmesi halinde sözleşmeyi sona erdirme hakkına sahip olur.
Bu nedenle her iki tarafın da sözleşmeyi sona erdirme hakları bulunmaktadır. Avukat istifa ile; iş sahibi ise azil ile bu sözleşmeyi sonlandırabilir.2
Vekil tarafından belirli nedenlerin varlığı halinde veya hiçbir neden olmaksızın, vekalet verilen avukatın bu vekalet sözleşmesine son verilmesi azil olarak nitelendirilir. Azil ile birlikte borç ilişkisi ileriye etkili olarak sona erer. Avukatın azli için sözlü beyan yeterli değildir.
Vekalet ilişkisinin noter aracılığıyla kurulması sebebiyle, azil işlemi gerçekleştirilirken yine noter aracılığıyla vekaletin iptali gerçekleştirilir. Ancak, avukat ve müvekkilin yazılı olarak anlaşıp, vekalet ilişkisinin sona erdiğine ilişkin sözleşme yapması halinde notere gitmeye gerek yoktur.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu 81. maddesine göre; vekilin azlinin mahkeme ve karşı taraf bakımından hüküm ifade edebilmesi için, bu konudaki beyanın dilekçeyle bildirilmesi veya tutanağa geçirilmesi ve gerektiğinde ilgilisine yapılacak tebligat giderinin de peşin olarak ödenmesi zorunludur.
Azil iradesinin temelinde bir sebep bulunup bulunmadığı ve bu sebebin haklı olup olmadığı, başta avukatlık ücreti olmak üzere avukatın diğer haklarının belirlenmesinde önem taşır.
Bunun dışında, sadece azil beyanının avukat tarafından öğrenilmesi ile sözleşme sona ermesi bakımından azlin sebebe dayanması veya sebebin haklı olması aranmadan sona erer. Sözleşmenin sona ermesi bakımından azlin sebebe dayanması veya sebebin haklı olması aranmaz.3 Haklı sebep kanunda tanımlanmamış olup, hakim tarafından dürüstlük kuralı çerçevesinde incelenerek boşluk doldurulur.
Özellikle; aralarında menfaat uyuşmazlığı bulunan kişilerin avukatlığının üstlenilmesi, sır saklama borcunun ihlali, davanın takipsiz bırakılması, hak düşürücü süre veya zamanaşımı süresinin kaçırılması, tahsil edilen paranın iş sahibine ödenmemesi veya avukatın yüz kızartıcı bir suçtan mahkum olması haklı azil sebebi olarak gösterilir. Bunun dışında kalan durumlarda haksız azil söz konusudur.
Yargıtay’ın, azil halinde, neden gösterilmemiş olmasını haksız azil olarak değerlendirdiği ve “görülen lüzum” şeklinde azil gerekçesini haksız azil olarak gördüğü kararları da mevcuttur.4 Azil iradesinin haklı bir sebebe dayanılarak kullanıldığını ispat yükü iş sahibinin üzerindedir. Avukatın, azlin haksız olduğunu ispatlanması aranmaz.5
Haksız Azil Durumunda Avukatlık Ücreti
Avukatlık Kanunu’nun (AK) 174. maddesi azil durumunda ücrete ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Bu maddeye göre
“Üzerine aldığı işi haklı bir sebep olmaksızın takipten vazgeçen avukat hiçbir ücret isteyemez ve peşin aldığı ücreti geri vermek zorundadır. Avukatın azli halinde ücretin tamamı verilir. Şu kadar ki, avukat kusur veya ihmalinden dolayı azledilmiş ise ücretin ödenmesi gerekmez.”
Söz konusu düzenleme ile, avukatlık sözleşmesinin azil yoluyla sona ermesi durumunda, avukatın sözleşmeden doğan ücret alacağına tam olarak hak kazanacağı yönünde bir karine getirilmiştir. Kanunda avukatın kusur ve ihmalinden kaynaklanması durumunda ücret hakkının son bulacağı düzenlenmiştir.
Ancak, borca aykırı davranış ve buna bağlı olarak kullanılan azil hakkının hüküm doğurduğu ana kadar görülen işin karşılığı olarak uygun bir ücret istenebilir. Buna karşılık, borca aykırı davranışın niteliği ve yoğunluğu, o ana kadar görülen işin kabulünü de engellemekteyse, ücret istenmesi de mümkün olmaz.6
İlgili düzenleme, bir taraftan haksız azil karşısında avukatın ücret alacağını korurken, diğer taraftan da avukatın kusurlu davranışları ile borca aykırı davranması durumunda iş sahibini korumaktadır. Yargıtay, azlin veya istifanın haklı olup olmadığının açıkça belirlenecek şekilde delillerin değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmektedir.
Tazminat Talebi
Avukatlık Kanunu madde 174 sadece ücrete ilişkin açıklamaları içerse de avukatın taleplerini sınırlayıcı nitelikte olmadığı ileri sürülmüştür.
Bir tazminat talebi olması için öncelikle zararın bulunması gerekmektedir. Avukatın haksız olarak azledildiği durumlarda ücretin tamamına hak kazanacağına ilişkin düzenleme bir ceza koşulu veya tazminat olarak nitelendirilemez.
Ancak, avukatın, kanun gereği ücretin tamamına hak kazanması, başka bir zararı olmayacağı anlamına gelmeyebilir. Bu durumda azlin haksız olması nedeniyle uğranılan zararın ve kusurun ispatı ile tazminat talep edilebilir.7
Müvekkilin, avukatın kişilik hakkını zedeleyecek şekilde avukatı haksız azlettiği durumda da avukatın manevi tazminat talep edebileceği şüphesizdir.
Kaynakça
Şenol, Nilay, Avukatlık Sözleşmesinin Azil veya İstifa ile Sonlanması Durumunda Ücret ve Tazminat, İstanbul, 2022.
Sarı, Suat, Vekalet Sözleşmesinin Tek Taraflı Olarak Sona Erdirilmesi, İstanbul, 2004.
Kocabaş, Gediz, Avukatlık Ücretinin Haksız Azil Yoluyla Sona Ermesinin Avukatlık Ücretine Etkisi, İstanbul.
Aksu, Raziye, Avukatlık Sözleşmesinin Unsurları ve Hukuki Niteliği, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 27. Sayı.
Referanslar
1 Şenol, Nilay, Kadir Has Hukuk Bülteni, İstanbul, 2022.
2 Aksu, Raziye, Avukatlık Sözleşmesinin Unsurları ve Hukuki Niteliği, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 27. Sayı.
3 Kocabaş, Gediz, Avukatlık Ücretinin Haksız Azil Yoluyla Sona Ermesinin Avukatlık Ücretine Etkisi, İstanbul, s. 286.
4 Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 2016/19013 E., 2018/2622 K. Sayılı Karar.
5 Kocabaş, s. 286.
6 Sarı, Suat, Vekalet Sözleşmesinin Tek Taraflı Olarak Sona Erdirilmesi, İstanbul 2004, s. 189.
7 Şenol, Nilay, Avukatlık Sözleşmesinin Azil veya İstifa ile Sonlanması Durumunda Ücret ve Tazminat, İstanbul.
