“Dezenformasyonla Mücadele Düzenlemesi” olarak bilinen; “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, Resmî Gazete yayımlanarak yürürlüğe girdi.
MGC Legal’in avukatları, Resmî Gazete’de yayınlanan; “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun“u, Bilişim ve Teknoloji Hukuku ve Ceza Hukuku bakımından, kısa süre önce düzenlemelerin geldiği yeni Basın Kanunu’nu inceledi. İşte detaylar…
Dezenformasyonla Mücadele Düzenlemesi
“Dezenformasyonla Mücadele Düzenlemesi” olarak bilinen; “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Yeni Basın Kanunu ile Bileşim ve Teknoloji Hukuku Bakımından Gelen Değişiklikler Nelerdir?
18.10.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan; “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Basın Organları ve özellikle İnternet Haberciliği ile Sosyal Medya kapsamında birçok yenilik getirilmiştir.
Bu kapsamda, ilk değinilmesi gereken durum 5187 Sayılı Basın Kanunu’nun Zorunlu Bilgiler başlıklı 4. maddesine 3. ve 4. fıkra eklenmiştir.
Eklenen 3. fıkra ile süreli yayınlarda istenen yönetim yeri, sahibi, temsilcisi gibi bilgilerin, internet haber sitelerinde faaliyet gösterilen iş yeri adresi, ticaret unvanı, e-posta adresi gibi iletişim bilgileriyle beraber internet ortamında kullanıcıların doğrudan erişebileceği şekilde internet haber sitelerinde iletişim başlığı altında bulundurulması zorunlu hale gelmiştir.
Bunun yanı sıra, eklenen 4. fıkra ile internet haber sitelerinde haberin ilk sunulduğu tarih ile güncelleme tarihlerinin de haber üstünde yazma zorunluluğudur.
Bilindiği üzere, basımcı yazdığı her türlü yazının imzalı iki nüshasını 5187 Sayılı Kanun’un 10. maddesi gereğince Cumhuriyet Başsavcılığına teslimle yükümlüdür. Yeni düzenlemeyle birlikte, internet haber sitelerinde de ilgili teslim zorunluluğu öngörülmüş ve 17. maddede hüküm altına alınan teslim ve muhafaza yükümlülüğüne uymama durumu internet haber siteleri için de bağlayıcı olmuştur.
17. maddeye göre bu yükümlülüğü yerine getirmeyen basımcı/internet haber sitesi sorumlusu 300.000.000-TL ile 1.000.000.000-TL arasındaki ağır para cezasıyla cezalandırılır. Bu ağır para cezaları nedeniyle, teslim yükümlülüğü internet haber siteleri için de artık yeni düzenlemeyle gayet önemli bir hal almıştır.
Kanunda, ayrıca Basın İlan Kanunu, Kamu İhale Kanunu, İcra İflas Kanunu gibi kanunların da atıf yapılan maddelerinde değişiklikler yapılmış; basın kartı alma, basın kartı iptali ve Basın İlan Kurumu Teşkilatına Dair Kanun’da da değişikliklere gidilmiştir.
Getirilen en büyük değişikliklerden biri ise kuşkusuz sosyal ağ sağlayıcıları hakkında yapılan değişikliklerdir. Düzenlemeye göre;
Sosyal ağ sağlayıcısının temsilcisinin gerçek kişi olması hâlinde bu kişinin Türkiye’de mukim ve Türk vatandaşı olması zorunlu hale gelmiş,
Buna ek olarak, Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması durumunda yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla; teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumludur. Şayet, bu temsilci tüzel kişiyse direkt olarak sosyal ağ sağlayıcısı tarafından kurulan sermaye şirketi statüsünde bir şube kurulmuş olmalı,
Aynı zamanda, sosyal ağ sağlayıcısı bakımından başlık etiketleri, öne çıkarılan içerikler, kullanıcılara tarafsız davranma, reklam algoritması, kullanıcılara sunulan öneriler gibi her konuda kuruma rapor vermekle ve özellikle reklam bilgileri vb. internet sitesinde de sunmak zorunlu hale getirilmiştir.
Bu düzenlemelerle sosyal ağ sağlayıcısı üzerinde daha fazla denetimin benimsendiği açıktır.
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) düzenlenen çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, suçlarında savcılık veya mahkeme tarafından alınan internet trafiği bandının daraltılması durumlarında da sosyal ağ sağlayıcıya bildirimden sonra en geç 4 saat içinde gerekli tedbirlerin uygulanması zorunluluğu getirilmiştir. İlgili yükümlülüklere uyulmaması durumunda sosyal ağ sağlayıcılarına altı aya kadar reklam yasağı gibi birtakım yaptırımların uygulanabileceği hüküm altına alınmıştır.
Yeni düzenleme kapsamında; 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda da birtakım değişikliklere gidilmiştir. Şebekeler üstü hizmet ve şebekeler üstü hizmet sağlayıcısının tanımlaması yapılmış, buna göre; internet erişimine sahip abone ve kullanıcılara, işletmecilerden veya sağlanan internet hizmetinden bağımsız olarak kamuya açık bir yazılım vasıtası ile sunulan; sesli, yazılı, görsel iletişim kapsamındaki kişiler arası elektronik haberleşme hizmetleri şebekeler arası hizmet olarak tanımlanmış ve hizmet sağlayıcı ise bu tanım kapsamındaki hizmetleri sunan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır.
Özellikle 60. maddeye yapılan eklemeler ile 9. madde hükmüne aykırı davranan veya yetkili olmaksızın hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcılarına uygulanacak idari yaptırımlara yenileri getirilmiş ve yeni yaptırımlarla da caydırıcılık daha çok sağlanmaya çalışılmıştır.
Yeni Basın Kanunu ile Ceza Kanunu Bakımından Gelen Değişiklikler Nelerdir?
18.10.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanmasıyla yürürlüğe giren 7418 Sayılı Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 29. maddesi ile 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na eklenen 217/A maddesi ile “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu” düzenlenmiştir.
Suç ile sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse cezalandırılmaktadır. Suçun 1 ila 3 yıl arasında düzenlenmesi nedeniyle Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m. 100 hükmündeki tutuklama yasağı sınırı dışındadır. Bu nedenle de, tutuklama ve adli kontrol gibi koruma tedbirlerinin uygulanması mümkündür.
Maddenin ikinci fıkrasında, failin suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde cezada artırım yapılacağı düzenlenmiştir. Sosyal medyada “fake hesap” ve/veya “troll hesap” olarak adlandırılan hesaplar ile bu suçların işlenmesi durumunda bu hüküm çerçevesince cezada artırıma gidilecektir.
Suç, özel kastla işlenebilen somut tehlike suçudur. Bu durum madde gerekçesinde de açıkça izah edilmiştir. Bunun anlamı, suçu işleyen kişinin sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle söz konusu eylemleri gerçekleştirmesi gerektiğidir. Aksi halde, failde bu saiklerden biri bulunmadığı durumda, eylemin hükme uyduğu düşünüldüğünde dahi suçun oluştuğu kabul edilemeyecektir.
Ayrıca, söz konusu eylemin, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde işlenmesi gerektiği hükme alınmıştır. Yani, suç teşkil ettiği düşünülen eylemin yalnızca gerçekleşmiş olması yeterli kabul edilmeyecek, bu eylemin kamu barışını bozmaya elverişli olduğunun da şüpheye yer vermeyecek şekilde kabul edilebilmesi gerekecektir. Aksi halde bu suçtan cezalandırma yapılabilmesi mümkün olmayacaktır.
Kanun teklifi sürecinde söz konusu suçla korunmak istenen hukuki değerin başkaca suçlarla hali hazırda korunmakta olduğu, suç için aranan saik ve somut tehlikenin şüpheye yer vermeyecek şekilde tespitinin çok zor olması, suçun ifade özgürlüğünü ortadan kaldırıcı nitelikte olduğu gibi çok sayıda eleştiriler yöneltilmiştir. Suçtaki soyut ifadelerin hangi yargı süjeleri tarafından ne şekilde yorumlanacağı şu an için öngörülememekle birlikte uygulamada pratik kazanıldıkça hükmün daha iyi anlaşılacağı düşünülmektedir.
