Elektronik Ticarette Güven Damgası, hem tüketicilerin hem de satıcıların faydalandığı bir uygulamadır. Tüketicilere güvenli alışveriş deneyimi sunarak, kişisel bilgilerin korunmasını ve online ödeme güvenliğini sağlar. Bu sayede müşteri memnuniyeti artar ve daha fazla tüketici e-ticaret platformlarını kullanmaya başlar. Satıcılar ise Güven Damgasına sahip olmanın avantajıyla daha geniş bir müşteri kitlesine ulaşır ve satışlarını artırır. Sonuç olarak, Güven dDmgası, e-ticaret sektöründe sürdürülebilir büyüme ve gelişmeye önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.
Elektronik Ticaretin şirketler tarafından kullanılmaya başlanması 1996 yılına rastlamaktadır. Türkiye’de de 1997 yılında Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın ve TÜBİTAK’ın katılımıyla bir çalışma grubu kurularak e-ticarete yönelik çalışmalar başlamıştır. Son yıllarda ise mobil internet hızının artması ve mobil cihazların gelişmesi e-ticarete yatırımlar yapılmasına ve paralelinde de rekabetin artmasına neden olmuştur. Bu rekabet ise tüketici ve e- ticaret yapan işletmelere olumlu olarak yansımıştır.
Ancak, özellikle güvenli e-ticaret üzerine 2017 yılında da pek çok tartışma yaşanmış ve bu tartışmalar neticesinde e-ticaret üzerine yapılan yatırım ve yapılan düzenlemeler ile global firmalar Türkiye’de kendi e-ticaret ağıyla faaliyette bulunmaya ve operasyonlarını Türkiye’de yönetmeye başlamıştır.
Elektronik Ticarette (E-Ticaret) Güven Damgası
Türkiye’de elektronik ticaret 2016 yılı itibariyle 17.5 milyar TL’lik bir hacim ile bir önceki yıla göre %34 büyüme yakalamıştır. Yakalanan ivmeye rağmen, e-ticaretin toplam perakendeden aldığı pay dünya ortalaması %8,5 iken Türkiye’de %3.5 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Oysa ki, yeni kuşak internet kullanıcılarının e-posta ve sosyal medya hesaplarına girmenin yanında en çok yaptıkları şeylerden biri de online ürün aramaktır. Inveon’un Kasım 2017 bülteninde yayınlanan NPD Grup Checkout verileri göstermektedir ki; internet üzerinden ürün ararken en çok kitap ve elektronik ürünlerin tercih edilmektedir.
E-ticaret’in perakende sektöründeki payının ve e-ticaret ürün yelpazesinde ki bazı ürünlerin zayıf talep görmesinin temel ve en önemli nedenlerinden birisi tüketicideki güven algısından kaynaklanmaktadır. İnternet üzerinden ürün alan ve dolandırılan kişilerin haberlerini okudukça bu güven algısındaki olumsuzluğun çokta yersiz değildir.
Bu algı nedeniyle tüketiciler hala geleneksel yöntemleri tercih etmektedir. Oysa günümüz ticaretinde ideal olan omni-channel denilen yapıya ulaşmaktır. Marka algısını pekiştiren bu yapının oluşturulması için güvenli bir e-ticaret ortamının sağlanması ve tüketicilerde bu güven algısının pekiştirilmesi kaçınılmazdır. Rakipler arasında fark yaratan da bu güven algısı olacaktır.
E-ticaret yapan siteler üzerinden alışveriş yapacak olan kişiler, bu sitelerin güvenilir olup olmadığını anlamak için çileli pek çok yönteme başvurmakta, forumlarda veya sosyal medyada ilgili markayı araştırmakta, markanın müşteri ve ürün hizmetlerinde nasıl bir izlenim yarattığını görmek için www.sikayetvar.com benzeri siteler üzerinden marka memnuniyetini ölçümlemektedir.
Biraz e-ticaret ve bilişim bilginiz de var ise, alışveriş yaptığınız sitenin SSL (Secure Sockets Layer) veya SET (Secure Electronic Transactions) protokollerinden birisine sahip olduğunu kontrol eder, tarayıcı adres kutucuğunun başındaki kilite tıklayarak bağlantının güvenliğini kontrol edersiniz. Ayrıca, ödeme aracı olarak kapıda ödeme, havale, EFT veya sanal kredi kartı kullanmayı tercih edersiniz.
İşte tüm bu eleştirilere kayıtsız kalmayan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, ülkemizde internet kullanıcılarının çevrim içi alışveriş yapmalarının önündeki başlıca engellerden olan güvenlik, gizlilik ve hizmet kalitesi konularında yaşanan endişelerin giderilmesi, güvenlik ve hizmet kalitesi standartlarının yükseltilmesi ve e-ticaretin geliştirilmesi amacıyla Güven Damgası sistemi kurmak için harekete geçmiş ve 22.09.2016 tarihinde “Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ Taslağı” hazırlayarak görüşe açmıştır.
Tebliğ ile hedeflenen belirli güvenlik ve hizmet kalitesi standartlarını yerine getiren, güvenilir bir otorite tarafından denetlenen e-ticaret sitelerinin oluşumunu ve tüketicilerin alışveriş yaparken kendini güvende hissetmesini sağlamaktır. Dolaylı olarak; tüketiciler Güven Damgası tahsis edilen e-ticaret sitelerine yöneleceğinden, bu siteler diğer sitelerin bir adım önünde olacak ve tüketici nezdinde güvenlik nedeniyle oluşan memnuniyetsizlik ise minimize edilecektir. Görüşe açılan tebliğ 06.06.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. E-ticarette Güven Damgası vermeye yetkili ilk Güven Damgası Sağlayıcı (GDS) ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olmuş ve fiilen 01.02.2018 tarihinde itibaren de kullanılmasının önünde engel kalmamıştır.
GDS’den alınan Güven Damgası, elektronik ticaret yapan sitesinin sayfalarında yer alabilecek ve tahsis edilen her bir Güven Damgası üzerinden GDS’nin internet sitesine doğrulama bağlantısı sağlanacaktır. Bu bağlantı aracılığıyla, Güven Damgasının tahsis edildiği elektronik ticaret sitesine ilişkin bilgilere uluşmak mümkün olacaktır.
Yurt dışında yerleşik olan ve yurt dışından Güven Damgası hizmeti veren gerçek veya tüzel kişilerce verilen Güven Damgasının kullanımı hariç olmak üzere, bakanlık tarafından yetkilendirilmeden Güven Damgası hizmeti verilemeyeceği gibi Güven Damgası izlenimi verecek hiçbir işaret de tahsis edilemeyecek ve kullanılamayacaktır.
Yayın tebliğ ile e-ticaret alanında faaliyet gösterenlerin uyması gereken güvenlik ve hizmet kalitesi standartları belirlenmiştir. Bu standartları sağlayan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılarına ise başvuru ve talep edilmesi halinde GDS tarafından Elektronik Güven Damgası sertifikası verilmektedir. Güven Damgası almanın şartlarının ne olduğuna bakıldığında ise;
Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcı Kişilerde Aranan Şartlar Nelerdir?
Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık veya bilişim suçlarından mahkûm olunmaması,
İflas etmiş ise itibarın iadesinin sağlanmış olması.
Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılarının Verdikleri Hizmet ile ilgili Olarak Aranan Şartlar Nelerdir?
Kişisel veri ve ödeme bilgisi içeren her türlü işlemin internet sitesi ve mobil sitede EV SSL, uygulamada SSL ile gerçekleştirilmesi,
Güven Damgası başvurusunda bulunmadan en fazla üç ay önce ve her takvim yılı içinde en az bir defa, Türk Standartları Enstitüsü tarafından onaylı A veya B sınıfı sızma testi firmalarına sızma testi yaptırarak gerekli önlemleri almaları ve bu önlemleri aldıklarına ilişkin doğrulama testini yaptırılmış olması,
Elektronik ticareti düzenleyen diğer temel kanunlar ve bu kanunların ikincil düzenlemeleri ile elektronik ticaret ortamında satışı yasak olan ya da şarta bağlanan ürünlere ilişkin düzenleme ve idari kararlara uygun süreçlerin tasarlanmış olması,
Elektronik ticaret ortamında çocukların fiziksel, zihinsel, ahlaki, psikolojik ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz yönde etkileyebilecek içeriğe yönelik tedbirlerin alınmış olması,
Elektronik ticarete konu malın stok bilgisi, içeriği, malzemesi, ölçüleri gibi özelliklerine, kullanımına ve varsa garantisine, teknik desteğine ve bunların kim tarafından sağlanacağına ilişkin detaylar ile gerçek boyutlarının anlaşılmasını mümkün kılan görselleri, tedarik, kargo ve teslimat süresi gibi hususları, sipariş alıcıya teslim edilinceye kadar siparişin durumu hakkında gerekli bilgileri ve kargo takip imkânını sunmuş olması veya sunulmasına olanak sağlaması,
Elektronik ticarete konu hizmetin kim tarafından sağlanacağı, kapsamı ve süresi gibi bilgileri sunar ya da sunulmasına olanak sağlaması,
Alıcıların siparişi hakkında bilgi alabilmesi, talep ve şikâyetlerini internet tabanlı iletişim yöntemlerinden en az biri ve telefon aracılığıyla iletebilmesi için müşteri hizmetleriyle iletişim imkânı sunulması, ve talep ve şikâyetlerin etkin bir şekilde yönetilmesinin, sonuçlandırılmasının ve konuya ilişkin alıcının bilgilendirilmesinin sağlanmış olması.
Başvuru Süreci ve Güven Damgasının Verilmesi, Askıya Alınması ve İptali
Yukarıda belirtilen şartları sağlayanlar tarafından başvuru GDS’lere yapılır. GDS tarafından başvuru 30 gün içinde incelenerek rapor düzenlenir, şartlara haiz başvuruculara Güven Damgası verilirken eksik şartlar taşıyanlara ise eksikliklerin giderilmesi için ek süre verilir. Bu süre içinde de eksikliklerin giderilmemesi halinde başvuru reddedilir.
Güven damgası verilen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara GDS’ler tarafından düzenli olarak takip edilerek güvenlik şartlarının dışına çıkanlar ihtar edilerek Güvenlik Damgaları askıya alınır eksikliklerinin verilen süre içinde giderilmesi istenir. Güven damgası askıya alınan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının elektronik ticaret ortamında yer alan Güven Damgasının üzerinde görülebilecek şekilde, Güven Damgasının askıya alındığına ilişkin ibareye yer verilir. Verilen süreler içinde bu aykırılıkların giderilmemesi veya giderilmiş olsa bile bir yıl içinde tekrarlayan benzer ihlallerin bulunması halinde Güven Damgası iptal edilir ve GDS’nin internet sitesinde iptal edilen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılarının listesi bir yıl süre ile yayınlanır.
Sonuç
Yaygın internet ortamı kullanımının doğal sonucu olarak elektronik ticaretin artması ancak bu alandaki güven algısının yarattığı sıkıntılar nedeniyle günümüze kadar ülkemizde yeterli ivmeyi kazanamamıştır. Sektörden gelen taleplere doğru bir şekilde yanıt verilerek Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından güven algısını olumluya çevirecek düzenleme yapılmış ve neticesinde yetkili GDS belirlenerek e-ticarette Güven Damgası sisteme devreye alınmıştır. Rekabet açısından değerlendirildiğinde görünen o ki Güven Damgası sahibi olanlar ile olmayanlar arasında ibre sahip olanlar yönünde olacaktır. Dolayısıyla, e-ticaret yapan firmalar için Güven Damgası olmazsa olmazlar arasında yerini almıştır.
Anahtar Kelimeler: Elektronik Ticarette Güven Damgası, E-Ticarette Güven Damgası
