EYT ile ilgili olarak beklenen açıklama geldi. EYT şartları belli oldu. Peki, EYT şartları neler? Kimler EYT’den faydalanabilecek? İşte detaylar…
EYT için şartlar belli oldu! EYT ile ilgili olarak beklenen açıklama sonunda geldi. Geçen gün yapılan kabine toplantısından sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni yıla girmeden EYT çalışmalarının tamamlanacağını ve yeni yılda düzenlemenin yürürlüğe gireceğini duyurdu. Dün akşam saatlerinde yapılan açıklamayla birçok kişinin merak ettiği konuya bir nebze açıklık getirildi. İlgili açıklama sonrası EYT’de çizilen sınır şu şekildedir:
Düzenleme 08.09.1999 tarihi öncesinde işe başlayanları kapsamaktadır.
Düzenleme prim ve gün sayısını tamamlayıp yaş sebebiyle emekli olamayanları kapsamaktadır.
İşverenlerin kıdem tazminatı yükü için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KGF garantili kredi paketi hazırlanacaktır.
Emekli olduktan sonra SGDP’li olarak çalışanlar için 5 puanlık teşvik getirilecektir.
Açıklama ile birlikte EYT düzenlemesinden yararlanmanın kapsamı çizilmiş oldu. En çok merak edilen konu olan yaş şartı olup olmayacağı konusu açıklığa kavuşurken; SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı ayrımı yapılmadan herkesin düzenlemeden yararlanabilmesi, 2 milyon 250 bin kişinin Ocak ayı itibariyle EYT düzenlemesinden yararlanarak emekliliğe hak kazanmasını sağlayacak. Açıklamada yer verilmeyen bir durum da şu; henüz prim ve gün sayısını doldurmayan kişilerin bu şartları doldurunca EYT’den faydalanıp faydalanamayacakları konusu.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar İçin Yaş ve Prim Şartı Nedir?
EYT düzenlemesine sebebiyet veren temel problem; 4447 sayılı Kanun ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na eklenen geçici 81. madde ile ortaya çıkmıştır.
İlgili Kanun’un yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihi öncesindeki düzenlemeye göre; kadın için 50 ve erkek için 55 yaşını doldurmak ile birlikte, en az 5000 gün prim ödeme şartının yerine getirilmesi veya kadın için 50 ve erkek için 55 yaşını doldurmak ile 15 yıldan beri sigortalı olunması ve en az 3600 gün prim ödenmiş olması ya da kadın ise 20 erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5000 gün prim ödenmiş olması şartlarının yerine getirilmesi durumunda yaşlılık sigortasına hak kazanılabiliyor iken, 4447 sayılı Kanun ile getirilen düzenleme uyarınca bu şartlara ek olarak sigortalıların belirli yaş koşullarını sağlıyor olmaları şartı da aranmaya başlanmıştır.
EYT’de Yaş Şartı Olacak mı?
Yapılan düzenleme hali hazırda prim gün sayısını doldurup, yaş nedeniyle emekli olamayanlar için yapılmış bir düzenlemedir. Bu nedenle, yapılan düzenleme ile birlikte artık yaş şartı aranmadan prim ve gün sayısını dolduranların emekli olmalarının önü açılmış oldu.
EYT 1999 Sonrası Sigorta Girişlileri Kapsıyor mu?
Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamayla birlikte kafalardaki birçok soru cevabını bulurken, cevap bulamayan en önemli konulardan birisi de EYT düzenlemesinin 1999 sonrası sigortalıları kapsayıp kapsamadığı konusudur. Bu konuda da Bakan Bilgin tarafından yapılan açıklamaya göre; 8 Eylül 1999’dan önce işe girmeyenler EYT’den yararlanamayacak.
EYT Borçlanması Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
İlk defa sigortalı olunan tarihten öncesi askerlik, staj ve doktora dönemine ilişkin borçlanmalar işe başlangıç tarihini geriye çekecektir. 5510 sayılı Kanun’un 41’inci maddesi uyarınca borçlandırılan süre, bu kanunun 38’inci maddesine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak “ilk defa” kapsama girilen tarihten önceki süre ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.
Bakan Bilgin’in yaptığı açıklama şu şekilde;
“EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe giriş tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder.“
Yapılan açıklama ve bilgiler ışığında, primleri eksik olan kişiler 5000 güne tamamlama için borçlanma yapabilecektir. Ancak, yine de genel sınır 8 Eylül 1999’dan önce işe başlamış olmak. Nitekim yapılan açıklamaya göre borçlanma da yapılsa işe giriş tarihi geriye çekilemeyecek. Doğum ve askerlik borçlanmalarının da herhangi bir farklı durumu mevcut değildir, ilgili borçlanmalarla da sadece prim gün sayısı eksikliği giderilebilir.
EYT Primi Tamamlamak İçin Askerlik ve Doğum Borçlanması Nasıl Yapılır?
Askerlik öncesi SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve özel bankalar da dâhil olmak üzere bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yaparak yaş ve günlerini öne çekmesi mümkün. Ancak, işe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise sadece prim ödeme gün sayısını artırmakta, emeklilik tarihini öne çekmemektedir.
Her ne kadar yapılan borçlanmaların işe giriş tarihini değiştiremeyeceği belirtilse de; prim gün sayısını tamamlamak için de birçok kişinin borçlanma yapacağı öngörülüyor. Prim eksiği olanların yapacağı borçlanmalar için de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından borçlanma başvurusu adımlarını anlatan bir video paylaşıldı. E-devlet ekranından yapılabilecek borçlanma başvuruları, e-devlet üzerinden sorgulanabiliyor.
EYT’de Kıdem Tazminatı Desteği var mı?
EYT düzenlemeleri yapılırken işverenler tarafından merak edilen ve ekonomistler tarafından en çok eleştirilen konulardan bir tanesi de işverenlerin kıdem tazminatı yükünün bir anda artması ve işverenlere büyük maliyetler çıkarması idi.
Ancak, dün Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklamada, işverenlerin de bu kapsamda korunmaya çalışıldığı ve bu sebeple Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Kredi Garanti Fonu kefalet sistemi hayata geçirileceği belirtildi. Henüz paket oluşturulmasa da, oluşturulduğu anda 150 milyar lira düzeyinde bir kefalet büyüklüğünün açıklanması beklenmektedir. İlgili kredi fonu ile işverenlere işçilerin kıdem tazminatını ödemede kolaylık sağlayacak kredi sistemi kurulacaktır.
Açıklamalara göre, ilgili kredi fonu sayesinde işverenler ödemesiz dönem imkanının yanı sıra düşük faizli de olması beklenmektedir. Söz konusu kredilerin amacı dışında kullanılmasını engellemek amacıyla da tam entegre bilgi sistemi kurulacağı ve takibin sistem üzerinden yapılacağı beklenmektedir.
Ayrıca, Bakan Vedat Bilgin;
“Bu konuda da Hükümetin bazı formülleri var. Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Çünkü işveren kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıca kıdem tazminatı ödemesini işveren işçisiyle kendi arasında anlaşarak taksitlendirebilir.”
Bilindiği üzere, emekli olduktan sonra yapılan çalışmalarda işveren tarafından “Sigorta Güvenlik Destek Primi” (SGDP) yatırılmaktadır. Emekli olup çalışmaya devam edenlerin primleri ise 5 puan yükselmektedir. EYT ile erken yaşta emekli olanların sayısı artacağı için, SGDP de önem kazanmakta ve işverenler tarafından EYT düzenlemesinin hayata geçmesinden sonra ilgili 5 puanlık farkın kaldırılması istenmekte idi.
Bu durumun gündeme gelmesi ile birlikte, 5 puanlık indirimin yalnızca EYT’lilere mi yoksa tüm emeklilere mi uygulanacağı da tartışma konusu olmuştu. Gelinen son noktada ise, yalnızca EYT’lilerin bu indirimden yararlanmasının eşitlik ilkesine aykırı olması nedeniyle indirimin tüm emeklilere uygulanması beklenmektedir.
EYT ile Ne Kadar Maaş Alınacak?
EYT ile birlikte emekli olan vatandaşların da diğer vatandaşlar gibi emeklilik maaşı hesabı prim gün sayısına göre yapılacaktır. Sosyal Güvenlik Kurulu’nun oluşturduğu “Aylık Hesap” internet sitesinden diğer emekli vatandaşlar olduğu gibi EYT ile emekli olanlar da emekli maaşlarını hesaplayabileceklerdir.
EYT ile birlikte emeklilik maaşı için gündeme gelen “3’lü formül” diye adlandırılan durum da söz konusudur. Bu kapsamda 2000 yılı öncesi, 2000-2008 ve 2008 Ekim ayından sonraki dönem olmak üzere üç dönem için farklı hesaplamalar olacaktır. Hesaplamalar yapılırken çalışanların aylık, yıllık kazançları, çalışma süreleri ve işe ara verip vermedikleri gibi tüm konular emeklilik maaşını etkileyecek ve herkese farklı tutarda emekli maaşı çıkacaktır. Bu gelişmeyle beklenen durum emekli maaşının hesaplanmasında çalışanın tüm kazançlarının dikkate alınmasını sağlamaktır. Nitekim üçlü formül olarak anılan bu formülle beklenen yarar sağlanacak gibi duruyor.
EYT Düzenlemesi Ne Zaman Çıkacak?
Son dönemlerde sürekli gündemdeki yerini koruyan EYT düzenlemesinin yürürlüğe gireceği tarih de merak konusu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’nin Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe gireceğini duyurdu. Yapılan açıklama ve yürürlüğe giriş tarihine göre bakıldığında, EYT kapsamında olan kişilerin Şubat ayı itibariyle tamamen süreci bitirip emekli olmaları beklenmektedir.
