MGC Legal ekibinin kaleme aldığı işbu “İhbar Tazminatı Nedir?” başlıklı yazımızı okumanıza sunarız.
İhbar tazminatı, İş Kanunu mevzuatında çalışanlara ve işverenlere verilen haklardan biridir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre; belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce feshedileceği hususunun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İş sözleşmesini usulsüz bir şekilde fesheden taraf, sözleşmenin diğer tarafına ihbar tazminatı ödemekle mükelleftir. İş Kanunu m. 17/4 uyarınca ihbar tazminatı yükümlüsü işveren olabileceği gibi işçi de olabilecektir.
İhbar Tazminatı Süresi Ne Kadardır?
4857 Sayılı İş Kanunun 17. maddesine göre,
İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
İş sözleşmeleri feshedilmiş sayılır. Bu süreler asgari sürelerdir ve sözleşmeler ile arttırılabilir. Bildirim süresine uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.
İhbar süresi hesaplarken dikkat edilmesi gereken belirli hususlar vardır, bunlar;
İşçiye iş akdinin feshedileceği hususu iş saati içerisinde söylenmezse, ihbar süresi ertesi gün başlar.
Kanunda süreler hafta olarak belirlenmiştir.
Hafta sonları ve resmî tatillerin hepsi ihbar süresine dahildir.
İhbar Tazminatının Şartları Nelerdir?
İhbar tazminatının şartları 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu kanun hükmüne göre ihbar tazminata hak kazanabilmek için; İş Kanunu madde 17/1 uyarınca tarafların arasında akdedilen iş sözleşmesinin belirsiz süreli ve İş Kanunu madde 10 uyarınca sürekli bir iş sözleşmesi olması gerekir. İş Kanunu madde 10/1 uyarınca 30 iş gününü aşan işler sürekli iş olarak adlandırılır.
Taraflar arasındaki iş sözleşmesinin bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmiş olması gerekmektedir.
İş Sözleşmesi Belirsiz Süreli Olmalıdır: İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesinin “belirsiz süreli sözleşme” olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesi süre sonunda kendiliğinden sona ereceğinden ihbar tazminatı talebinde bulunulamayacaktır. Belirli süreli sözleşme süresinden önce feshedilse de ihbar tazminatının yine ödenmesi gerekmez.
Belirli süreli yapılan bir sözleşme 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında 11. maddede düzenlenen şartların meydana gelmemesi durumunda iş sözleşmesi belirsiz süreli sözleşme olarak nitelendirileceğinden ihbar tazminatına hükmedilebilecektir.
Deneme süresi içinde işten çıkılması durumunda ihbar tazminatı talebinde bulunmak mümkün olmayacaktır.
İş Sözleşmesi Haklı Nedene Dayanarak Feshedilmemelidir: İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 sayılı İş Kanunu madde 24’te, işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı ise İş Kanunu madde 25’te düzenlenmiştir. Bahsi geçen madde hükümleri doğrultusunda, iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak fesheden taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir.
İş Sözleşmesi İhbar Süresi Verilmeksizin Feshedilmiş Olmalıdır: 4857 sayılı İş Kanunun 17. maddesine göre, sözleşmeyi feshedecek taraf, fesihten önce karşı tarafa bu hususu bildirmelidir. Kanunda çalışma süresine göre bildirim süresi öngörülmüştür. Kanunda düzenlenen bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.
İhbar Tazminatı Nasıl Alınır?
İhbar tazminatı fesih anındaki brüt ücrete göre hesaplanır ve ihbar tazminatı yasal kesinti bakımından gelir vergisi ve damga vergisi kesintilerine uğradıktan sonra hiçbir tavan ücret uygulanmadan ödenmelidir. Bu ödeme taksitli şekilde yapılamaz. Tek seferde ödenmek zorundadır.
İhbar tazminatında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu sürenin aşılması durumunda Taraflar herhangi bir hak iddia edemeyecektir.
İşverenin iş akdini ihbar öneli kullandırmaksızın feshetmek istemesi durumunda İş Kanunu madde 17 uyarınca; “İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.” Buna karşılık, işçinin önel tanımaksızın tazminat ödeyerek iş akdini feshetme imkânı bulunmadığından işçinin tazminat ödeme süresi İş Kanunu kapsamında düzenlenmemiştir. Ancak, Borçlar Hukuku Genel İlkelerine göre iş akdinin bildirim yapılmaksızın feshi durumu meydana gelirse işçi bakımından da ödeme süresi aynı tarihte yani fesih tarihinde başladığı kabul edilmelidir.
İhbar tazminatının ödenmemesi durumunda dava yolu açıktır. İhbar davasının tarafları işçi ve işverendir. İhbar tazminatı davalarında görevli mahkeme İş Mahkemelerinin bulunduğu yerlerde İş Mahkemeleri, bulunmayan yerlerde ise İş Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Kaynakça
Süzek, P. D. (2020). İş Hukuku Genel Esaslar (Cilt 20). İstanbul: Beta Yayınları.
Saracel, N. (1999). İhbar Tazminatı Hakkının Kazanılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 1-19..
