Çalışma hayatında zaman kavramı oldukça önemlidir. Çalışanların işverenleri adına yaptıkları çalışmaların karşılığında belirli bir ücret almaları gerekir. Bu nedenle, işverenlerin çalışanlarının çalışma saatlerini doğru bir şekilde hesaplamaları önemlidir. Ancak, bazı durumlarda çalışanlar işleri nedeniyle seyahat etmek zorunda kalabilirler. Bu durumda, seyahat süreleri çalışma süresinden sayılır mı sorusu ortaya çıkar. İş Hukuku bu konuda belli başlı kurallar belirlemiştir. Bu yazıda, seyahat ve konaklama sürelerinin çalışma süresinden sayılıp sayılmadığını, hangi durumlarda sayılabileceğini inceleyeceğiz.
Fazla Mesai Nedir?
İş Kanunu’nun belirttiği şartlarda; haftalık 45 saati aşan çalışmalara fazla çalışma denmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesine göre;
“İşçinin çalışma süresi haftada en çok kırk beş (45) saat olarak tespit edilmiştir.“
Aksi kararlaştırılmamışsa, 45 saatlik bu çalışma süresi, iş yerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit bir şekilde bölünerek uygulanır. Ancak, taraflar arasında her gün için ayrı mesai süreleri de kararlaştırılabilir. Çalışma biçimi ne şekilde olursa olsun, işçinin haftalık 45 saati aşan çalışması, fazla çalışma (fazla mesai) olarak adlandırılır.
İşçilerin yolculuk esnasında işverenin emrinde bulunduğu görüşü hakimdir. Çünkü işçi, işverenin sağladığı ulaşım aracı ile işverenin işine yerine getirmekte, müşteriler ile görüşme yapabilmektedir. Yolda geçen süre kavramı bakımından ikili bir ayrıma gidilmesi gerekmektedir.
Yapılan işin niteliği gereği seyahati gerektirmeyen ve temelde ofis çalışmasına dayanan iş türlerinde yapılan yolculuklar
Yapılan işin niteliği gereği zaten seyahat etmeyi zorunlu kılan ve sabit bir ofis çalışmasının bulunmadığı iş türlerinde yapılan yolculuklar.
4857 sayılı İş Kanunu’nun seyahat ve konaklama hususlarını içeren 66. maddesinde; işçilerin, işveren tarafından iş yerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen sürelerin çalışma süresinden sayılacağından bahsedilmektedir.
İş Seyahatinde Geçen Süreler Fazla Mesaiden Sayılır mı?
4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çalışma Süresinden Sayılan Haller” başlıklı 66/1-b maddesi uyarınca:
“İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler de çalışma süresinden sayılmaktadır.”
Şeklinde hüküm kurulmuştur. İlgili maddeye göre; işçinin yurt dışında veya şehir dışında görevlendirmesi nedeniyle seyahat etmesi halinde yolda geçen süreler de fazla mesai hesabında dikkate alınacaktır.
Ancak, iş tanımında veya yapılan işin niteliği sürekli bir seyahat hali gerektiriyorsa; bu durumda mahkeme işin niteliği hakkında önce inceleme yapacak ve çalışma süresinden sayılıp sayılmadığına öncelikli olarak karar verecek ve bu şekilde hesaplama yapılıp yapılmayacağını değerlendirecektir.
Bununla birlikte, maddenin ikinci fıkrasında işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla iş yerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen sürenin çalışma süresinden sayılmayacağı düzenlenmiştir. Konuya ilişkin Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 17.01.2014 tarih ve 2013/1986 E. 2014/296 K. Sayılı ilamında;
“…Somut olayda, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının işe gidiş gelişlerinde serviste geçirdiği süre de çalışma süresinden sayılarak fazla çalışma ücreti alacağı hesaplanmıştır. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 66. maddesi gereğince madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler, işçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler, demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılır. Aynı maddenin son fıkrasına göre ise, işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. Bu durumda, 4857 Sayılı Kanunun 66. maddesinin son fıkrası hükmü dikkate alınmadan, yanlış değerlendirme ile davacının işe gidiş gelişlerinde serviste geçen sürenin de çalışma süresinden sayılması hatalıdır…“
Şeklinde karar verilmiştir. Görüleceği üzere, işverenin yan hak olarak iş yerine servis sağlaması halinde serviste geçen süreler çalışma süresinden sayılamayacaktır.
İş Seyahatinde Geçen Konaklama Süresi Fazla Mesaiden Sayılır mı?
Konaklama süresinin fazla mesaiden sayılıp sayılmayacağına ilişkin yaygın görüş bu sürelerin fazla mesai saatlerine dahil edilmesi gerektiği yönünde olup; yapılan işin net tanımının seyahat şartı gerektirmesi durumuna göre değerlendirmek gerekir. İşçinin çalıştığı işin niteliği gereğince sürekli olarak seyahat etmesi gerekiyorsa bu durumda mahkemece işin niteliği hakkında inceleme yapmalıdır.
Sonuç
Seyahat ve konaklama süreleri çalışma süresinden sayılıp sayılmayacağı sorusu, işverenler ve çalışanlar arasında sıkça tartışılan bir konudur. İş Hukuku açısından bakıldığında, seyahat sürelerinin çalışma süresine dahil edilmesi için belirli kriterlerin sağlanması gerekmektedir. Bu kriterler arasında, seyahatin işverenin talebi doğrultusunda gerçekleşmesi, seyahatin işin doğası gereği yapılmış olması ve seyahatin çalışanın normal çalışma saatleri içinde gerçekleşmesi gibi durumlar bulunmaktadır.
“Seyahat ve Konaklama Süresi Çalışma Süresinden Sayılır mı?” Sorusu, birçok ülkede çalışanların haklarını ve çalışma saatlerini düzenleyen yasalarda yer alan önemli bir konudur. Bu konu, genellikle işverenlerin çalışanlarının seyahat ve konaklama sürelerini çalışma saatlerinden çıkararak ücretlerini düşürmeye çalıştıkları durumlarda gündeme gelmektedir.
Birçok ülkede, seyahat ve konaklama süreleri çalışma süresinden sayılmaktadır. Bu durum, işverenlerin çalışanlarını seyahat ettirmeleri veya iş seyahatleri için konaklama ayarlamaları durumunda bile çalışanların haklarının korunmasını sağlamaktadır. Bazı ülkelerde ise, seyahat süreleri sadece belirli koşullar altında çalışma süresi olarak sayılmaktadır. Örneğin, çalışanların seyahatleri işleri için gerekli ise, seyahat süreleri çalışma süresinden sayılabilir.
Sonuç olarak, “Seyahat ve Konaklama Süresi Çalışma Süresinden Sayılır mı?” Sorusunun cevabı; ülkelere ve yasalara göre değişebilir. Ancak, genellikle çalışanların seyahat ve konaklama sürelerinin çalışma süreleri olarak kabul edilmesi, çalışanların haklarının korunması açısından önemlidir. İşverenlerin bu konuda yasalara uygun davranmaları ve çalışanların haklarını korumaları önemlidir.
