Türk Hukuku’nda 1 Ekim 2020 tarihi itibari ile sosyal ağların hukuki sorumluluğu ve yükümlülükleri belirlenmiştir.
Sosyal Ağ Sağlayıcı Kavramı Nedir?
Sosyal ağ sağlayıcı kavramının tanımı 5651 Sayılı Kanun’un 2. maddesine eklenmiştir. Sosyal ağ sağlayıcı ‘Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi verileri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder.’ Sosyal ağ sağlayıcıya dair hükümler, Türk Hukuku’na 1 Ekim 2020 tarihi itibari ile girmiştir. Ayrıca 5651 Sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde-4 ile Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt içi ve yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının yükümlülükleri düzenlenmiştir.
5651 Sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde-4 ile günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt içi ve yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları için düzenlenen yükümlülükler ise şöyledir;
Sosyal Ağların Hukuki Sorumluluğu Nedir, Nelerdir?
Temsilci Bulundurma Yükümlülüğü
Facebook, Twitter, Instagram gibi platformlar sosyal ağ sağlayıcıya örnektir. Sosyal ağ sağlayıcılarının yurtdışı kaynaklı olması ve Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olması durumunda Türkiye’de en az bir kişiyi temsilci olarak bulundurması gerekir. Bu temsilci gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir ancak gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması gerekir. Tüzel kişi olarak belirlenen temsilci veya temsilcilerin;
Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişilik kazanmış olması gerekir. En az bir kişiyi temsilci olarak bulundurmaları dışında kimlik ve iletişim bilgilerini de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) bildirim yükümlülükleri vardır.
Bildirilen bilgilerde değişiklik olması durumunda en geç 24 saat içerisinde BTK’ya bildirmeleri gerekir.Temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya BTK bildirimde bulunur, bildirimden 30 gün içerisinde sağlayıcı yükümlülüğü yerine getirmezse kademeli olarak idari para cezası ve erişim kısıtlaması yaptırımları uygulanır.
İçerik Kaldırma Taleplerine Cevap Yükümlülüğü
Sosyal ağ sağlayıcıları, kişilik haklarını ve özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriklerin kaldırılmasına yönelik iletilen talepleri en geç 48 saat içerisinde olumlu ya da olumsuz cevaplama yükümlülüğü vardır. Olumsuz cevap verilmesi halinde, gerekçesinin sunulması gerekir.
Rapor Düzenleme Yükümlülüğü
Günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıları, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları 6 aylık dönemlerle BTK’ya bildirmelidir. Söz konusu rapor, kişisel verilerden arındırılarak sosyal ağ sağlayıcının kendi sitesinde yayımlanmalıdır.
Sosyal Ağların Hukuki Sorumluluğu – Veri Lokalizasyon Yükümlülüğü
Yurtiçi veya yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının, Türkiye’deki kullanıcı verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alması gerekir.temel kullanıcı bilgileri ile BTK tarafından bildirilebilecek hususlara ilişkin verilerin Türkiye’de barındırılması yönünde gerekli tedbirlerin alınmasına öncelik verilmelidir. Bu kapsamında alınan tedbirlere ilişkin olarak her raporlama döneminde BTK tarafından bildirilen hususları da kapsayacak şekilde BTK’ya bilgi verilmelidir.
İçerik Kaldırma ve Erişim Engelleme Talepleri İçin 24 Saatlik Aksiyon Süresi Yükümlülüğü
Hukuka aykırılığı hakim veya mahkeme kararıyla ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda,24 saat içinde kararı uygulaması gerekir. Bildirime rağmen 24 saat içerisinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı doğan zararları tazmin etmekle sorumludur. Söz konusu hukuki sorumluluğun uygulanması için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı bulunmamaktadır.
Yaptırımlar Nelerdir?
Temsilci Belirleme ve Bildirme Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Halinde
Aşama; Türkiye’de temsilci bulundurmayan Sosyal Ağ Sağlayıcılarına, BTK’nın yazılı bildirim ve 30 gün süre içinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 10 Milyon TL,
Aşama; 30 gün içinde yükümlülük hala yerine getirilmez ise 30 Milyon TL ceza daha,
Aşama; Aşamada verilen yükümlülüğün yerine getirilmesinden 30 gün süre sonrasında Reklam Yasağı,
Aşama; Aşamada belirtilen yükümlülüğün 3 ay içerisinden yerine getirilmemesi halinde internet trafiği bant genişliğinin %50 oranında daraltılması,
Aşama; Başvurunun kabulüne ilişkin hâkim kararının uygulanmasından itibaren 30 (otuz) gün içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde internet trafiği bant genişliğinin %90 oranına kadar daraltılması uygulanmaktadır.
İçerik Kaldırma Taleplerine İlişkin Cevapların Verilmemesi Halinde
İçerik kaldırma talebine yönelik cevapların verilmemesi halinde 5 Milyon TL idari para cezası uygulanmaktadır.
Raporlama Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Halinde
6 Aylık dönemler halinde raporlamanın hazırlanması ve BTK ‘ya bildirilmesi yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde 10 Milyon TL idari para cezası uygulanmaktadır.
Sosyal Ağların Hukuki Sorumluluğu Hakkında Değerlendirme
Düzenleme yoğun tartışmalara konu olmuştur. Bazı kesimler düzenlemeyi sansür olarak görürken bazı kesimler ise kamu düzeninin sağlanması ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini koruma yükümlülüğü çerçevesinde yapıldığını öne sürmüştür.
Düzenlemenin ifade özgürlüğünü kısıtlayacağı ve yaptırımların ağırlığı karşısında sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye’den çekilmeyi gündeme getireceği eleştirilerinde bulunulmuştur. Düzenlemeyi savunanlar ise, sosyal ağ sağlayıcıları ile ülkemizdeki internet kullanıcıları ve kamu kurumlarının bildirimlerinde yaşanan zorlukları ‘muhataplık ilişkisi’ kurarak aşmasını amaçladığını savunmuştur.
Sosyal medya üzerinde yapılan hak ihlallerinde mağdurun başvurusu üzerine verilmiş mahkeme kararlarında tebliği ve uygulanması kısmında muhataplık problemi yaşanmaktaydı, bu düzenleme ‘muhataplık ilişkisi’ kurmayı amaçlamaktadır. Sosyal ağ sağlayıcı şirketlerin, Türk yasalarını ve Türk mahkeme kararlarını görmezden gelmesi kabul edilemez. Devletin vatandaşların haber alma hakkı ve ifade hürriyetiyle kişilik haklarının korunması arasındaki dengeyi her zaman sağlaması gerekir.
Kaynakça
5 soruda sosyal medya düzenlemesi | Türkiye | DW | 29.07.202.
