MGC Legal ekibinin kaleme aldığı işbu “Trafik Kazalarında Tazminat Davaları” başlıklı makalemizi okumanıza sunarız.
Trafik kazası, trafikte seyir halinde iken aracın başka bir araca, yayaya ya da herhangi bir yere çarpması sonucu oluşan olumsuz bir durumdur. Yaşanan bu durum karşısında maddi hasar söz konusu olabileceği gibi yaralanma ve ölüm de meydana gelebilir.
Trafik kazalarında maddi ve manevi tazminat davası ise, bir motorlu taşıtın dahil olduğu bir kazada ölüm, yaralanma sakatlanma gibi durumlar ve üçüncü kişilerin malvarlığında meydana gelen zararların giderilmesini sağlamak amacıyla zarar görenler tarafından, kazada sorumluluğu olanlara karşı açılan bir tazminat davası çeşididir.
Trafik kazası tazminatı, hem bedensel hem malvarlığına yönelik zararlara ilişkin açılabilmektedir. Bu tazminat davası, Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 49’dan (haksız fiil sorumluluğu) ileri gelmektedir.
Trafik Kazası Sonrası Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Trafik kazasının sonuçları ve bu sonuçlara göre tazminat davası hakkı kazanan kişiler, eğer kaza sonucunda yaralanma meydana gelmişse yaralanan kişi şahsen maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Bu durumda kişi, maluliyet nedeniyle çalışma hayatı boyunca uğrayacağı işgücü kaybı nedeniyle maddi tazminat; trafik kazası nedeniyle uğradığı elem, keder ve üzüntü nedeniyle de manevi tazminat talep edebilir.
Eğer ağır bedensel yaralanma (sakatlanma) ile biten bir kaza söz konusuysa; ağır yaralanan kişinin annesi, babası, eşi, çocukları veya nişanlısı maddi ve manevi tazminat davası açabilir (TBK madde 56).
Ağır bedensel yaralanma uzuv kaybı ve hayati fonksiyonları gerçekleştirememe durumlarını kapsar. Kol ve bacağın kesilmesi, gözlerin görmez olması duruma örnek verilebilir.
Son olarak, eğer ölümle biten bir kaza varsa; kişi yaşarken destek sağladığı herkes maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Kişinin evli olması durumunda eşi, bekar olması durumunda ise annesi veya babası dava açabilir.
Bu kişilere destek sağlandığı karine olarak kabul edilmektedir. Yanı sıra yaşadığı sürede destek aldığını kanıtlayan hala, dayı, nişanlı gibi diğer yakınlar da desteğin varlığını ispat etmeleri şartıyla destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler.
Trafik Kazası Sonrası Tazminat Davası Kime Karşı Açılabilir?
Trafik kazası hukuki niteliği itibariyle haksız fiil olarak kabul edildiğinden, maddi ve manevi tazminat davası haksız fiil sorumlularına karşı açılır.
Ancak, trafik kazalarında haksız fiili bizzat işleyenler dışında da tazminat sorumluları vardır. Trafik kazası neticesinde ölüm, yaralama veya herhangi bir malvarlığı zararı meydana gelmesi halinde aşağıdaki kişilere maddi ve manevi tazminat davası açılabilir:
Aracın Sahibi: Aracın sahibi (KTK md.3) kural olarak aracın işleteni olarak kabul edildiğinden trafik kazası nedeniyle tazminat sorumluluğu vardır (2918 sayılı KTK madde 85/1).
Aracın İşleteni: Trafik kazasına karışan aracın işleteni de oluşan her türlü zarardan sorumlu olduğundan işletene de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (2918 sayılı KTK madde 85/1). Trafik tescil kayıtlarında aracın sahibi olarak gözüken kimse, aynı zamanda aracın işleteni olarak kabul edilir. Araç sahibi, aracın üzerinde fiili hakimiyeti bulunmadığını, araç için bir başkasının harcamalarda bulunduğunu veya araç üzerindeki ekonomik çıkarın bir başkasına ait olduğunu, işleten sıfatının bulunmadığını kanıtlayabilirse sorumluluktan kurtulabilir. Motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde; aracın işleteni meydana gelen zarardan sorumlu olur. Başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse de işleten olarak kabul edilir (HGK 2015/2890 karar).
Sigorta Şirketi: Trafik kazasına karışan aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) veya poliçe kapsamına göre İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası (Kasko Sigortası) hangi sigorta şirketi tarafından yapılmışsa, o sigorta şirketi de ölüm, yaralama veya diğer zararlardan sorumludur (KTK md.91). Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının A-1. maddesine göre, sigortacı bu poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermesinden dolayı 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na (KTK) göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder.[1]
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davasında Zamanaşımı Nedir?
Tazminat davası başvurusu yapmak isteyen kişi veya kişiler için süre, haksız fiilin gerçekleştiği gün başlar. Yani trafik kazasının olduğu gün dava hakkının kazanıldığı ilk gündür. Davacı için zaman aşımı süresi iki yöntem kullanılarak belirlenir. Bu uygulamalar aşağıdaki gibidir:
Esas Zamanaşımı Süresi: Trafik kazası sonucunda mağdurun ve yakınlarının zararı ve faili öğrendikleri andan itibaren dava açmak için 2 yıllık zamanaşımı süreleri vardır. Bu süre her halükarda 10 yıl ile sınırlıdır. Örneğin, 06.04.2022 tarihinde gerçekleşen kaza sonrası 06.04.2024 tarihine kadar mağdur kişi veya yakını dava açabilir.
Ceza Zamanaşımı Süresi: Trafik kazalarında ölüm veya yaralama meydana gelmesi durumunda bir suç işlenmiş kabul edilir. Taksirle adam yaralama veya taksirle adam öldürme suçları meydana gelebilir. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) o suç için öngörülen dava zamanaşımı süresi, trafik kazalarında da uygulama alanı bulacaktır.
Ölümlü ve Yaralamalı Trafik Kazalarında Hangi Zararlar Talep Edilebilir?
Trafik kazası sonucunda ölüm veya yaralanma meydana gelmesi durumunda mağdura ve/veya yakınlarına maddi/manevi tazminat davası açma imkanı tanınmıştır.
Ölüm gerçekleşen trafik kazaları sonucunda; ölen kişinin cenaze masrafları, eğer varsa hastane giderleri, ölenin yakınları kaza sonucunda oluşan elem, ızdırap ve acıya karşılık manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilecektir (TBK md. 53).
Yaralama gerçekleşen trafik kazaları sonucunda; kaza sonucunda oluşan elem, ızdırap ve acıya karşılık manevi tazminat, yaralanan kişinin tedavi masrafları, yaralanan kişinin çalışmadan yoksun kalması (kısa süreli veya sürekli olarak) nedeniyle oluşan zararlar, ekonomik durumunda oluşabilecek kayıplardan kaynaklanan zararlardan dolayı tazminat talep edilebilecektir. Belirtmek gerekir ki yaralamalı kazalar sonucunda yalnızca yaralanan kişi manevi tazminat talep edebilecektir meğerki ağır bedensel yaralanma veya uzuv kaybına sebep olmasın.
Trafik Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Hesabı Nasıl Yapılır?
Trafik kazası sonucunda ölüm veya yaralamanın gerçekleşmesi karşılığında maddi tazminatın amacı zarara uğrayan kişinin acısını hafifletmektir, büyük miktarlara hükmedip kişinin ekonomik durumunda gelişme sağlamak amacı bulunmamaktadır.
Manevi tazminat belirlenirken mahkemenin göz önünde bulundurması gerekenler şunlardır;
Her iki tarafın da ekonomik durumu, kazanın ne şekilde meydana geldiği, her iki tarafın da kusurları, kanundan doğan hak ve nesafete ilişkin kurallar.
Maddi tazminat somut verilerle hesaplanabilmektedir ve bu belirlenirken mahkemenin göz önünde bulundurması gerekenler ise şu şekildedir;
Her iki tarafın da kusuru, kaza sonrasında meydana gelen maluliyet miktarı, malul olan kişinin aktif ve pasif çalışma yılları, malul olan kişinin yaşı.
Kaynakça
[1] Av. Baran Doğan Hukuk Bürosu. (<barandogan.av.tr>)
Anahtar Kelimeler: Trafik Kazalarında Tazminat Davaları, Trafik Kazalarında Tazminat Davası, Trafik Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Davası, Trafik Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Davaları.
