Türkiye’de otomobil alırken kişinin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi (KDV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) olmak üzere üç (3) tür vergi ödemesi gerekmektedir. KDV’de genel oran %18’iken, ÖTV bu vergiler arasında yükü en fazla olandır. Türkiye’de otomobil alış hakkı yalnız Türk vatandaşları ile sınırlı olmadığından, bu yazıda Türk vatandaşı olmayanların araç alım şartları ve vergi muafiyetleri üzerinde durulacaktır.
Yabancılar İçin Vergisiz Otomobil
Türkiye’deki vergi sistemi, otomobil alışlarında kişiye bazı vergiler yüklemektedir. Bu vergilerin mükellefleri bulunduğu gibi vergi muafiyetinden yararlanabilenler de bulunmaktadır. Vergi muafiyeti ile alınan otomobiller, mavi plaka ile kayıtlı olduklarından “mavi plakalı araç” şeklinde isimlendirilmektedir. Mavi plakalı araçların vergi muafiyeti, ÖTV ve KDV için söz konusu iken, yıllık yol vergisi veya bandrol vergisi gibi vergi türlerini kapsamamaktadır.
Kimler Faydalanabilir?
Yetkili otomobil satıcısından “0” (sıfır) KM bir aracı ÖTV ve KDV’si ödenmeden ilk el olarak almak mümkündür. Ancak, bu şekildeki bir aracı ancak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı uyarınca diplomatik üye olarak tabir edilen kişiler alabilmektedir.
Bu durum 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu madde 6’da vergi mükellefi istisnası olarak;
“Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı listelerde yer alan malların, karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve uluslararası anlaşmalarla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları tarafından kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi ile ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’deki uluslararası kuruluşlar ve bunların yönetici kadrolarında görev yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan mensupları tarafından Türkiye’de görevde bulundukları süre içinde kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi vergiden müstesnadır.”
Şeklinde düzenlenmiştir.
Ayrıca, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmalar ve Türk Mevzuatına göre vergisiz otomobil alabilecek kişiler arasında;
1, 2, 3 ve 4. sınıf Dışişleri Bakanlığı kimlik kartına sahip olanlar (CD-B Plaka) / (MA/MZ Plaka).
NATO ile ilişkili yabancı personeller (MA/MZ Plaka).
Yabancı öğretim görevlisi ve öğrenciler (dil eğitimi için bulunan öğrenciler hariç) (MA/MZ Plaka).
Yurtdışında emekli olup Türkiye’de yerleşik yabancılar (MA/MZ Plaka).
Federasyonlara bağlı yabancı sporcular (MA/MZ Plaka).
Yurt dışında yerleşik olan yabancı basın kuruluşlarının Türkiye’deki çalışanları (MA/MZ Plaka).
Türkiye Cumhuriyeti Çalışma Bakanlığı’ndan çalışma izni olan yabancılar (MA/MZ Plaka).
Avrupa Birliği program ve projeleri kapsamında çeşitli bakanlıklarda geçici olarak bulunan yabancı uzmanlar (MA/MZ Plaka) sayılmıştır.
Burada belirtilen “MA” ve “MZ” plakalar ise Türkiye’de misafir plaka olarak bilinen geçici giriş karnesidir. Diplomasi temsilcilerinin vergisiz araç alımı ile farklılık teşkil eden bu vergisiz araçlar, kişinin Türkiye’de bulunduğu süre içinde ve yukarıda sayılan statülerinde değişiklik olmamak şartı ile yalnızca kendileri veya aileleri tarafından kullanılabilmektedir.
Kimler Faydalanamaz?
Vergisiz araç uygulamasından faydalanabilecek kişiler yukarıda belirtilmiş olmakla birlikte; bu uygulamadan yalnızca kendileri ve ailelerinin faydalanabileceği ifade edilerek, bunun haricinde kalan üçüncü kişiler uygulamanın dışında bırakılmaktadır.
Vergisiz araç uygulamasından faydalanamayacak diğer bir grup ise; Türk vatandaşlığına ek olarak başka ülke vatandaşı da olan çift vatandaşlık sahibi kişilerdir. Bu kişiler zaten Türk vatandaşlığına da sahip olduğundan yalnızca belli başlı statüdeki yabancı vatandaşlara özgü olan bu durumdan faydalanamamaktadırlar.
Türk vatandaşı olmamasına rağmen, Türkiye’de ikamet edip çalışma izni bulunmayan, buna ek olarak yukarıdaki kategorilere de girmeyen yabancılar da bu vergisiz otomobil alımından faydalanamamaktadır.
Sürecin İşleyişi
Vergisiz Araç Satın Alırken Gerekli Belgeler Nelerdir?
Mavi plakalı araç olarak tanımlanan araçları almak, Türk’lerin araç alım prosedüründen farklılık göstermektedir.
Diplomasi kişisi dışında, yukarıda sayılan vergisiz araç uygulamasından yararlanabilecek yabancıların araba alışlarında;
Yabancı uyruklu kişi tarafından kullanılan aracı almak isteyen diğer bir yabancı uyruklu vatandaş arasındaki otomobil satışı, satan kişinin konsolosluğunda gerçekleşmektedir.
Vergi muafiyetinden direkt olarak yararlanan yabancı uyruklu vatandaşlar ise “0” (sıfır) KM bir aracı noter huzurunda alabilmektedir.
Yabancı uyruklu kişilere yönelik Türkiye’de düzenlenmiş ve yürürlükte olan 5086 Sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkında Kanun’un 3. maddesinin ilk fıkrasında;
“Tescil edilmiş aracın motorlu taşıtlar vergisi borcu bulunmadığına dair belgenin ibrazı üzerine araç sahibinin adına düzenlenmiş tescil belgesi esas alınarak yabancı gerçek ve tüzel kişilere yapılan satış ve devirler noterlerce yapılır. Bu satışlar harç ve damga vergisinden istisnadır. Noterlerce yapılacak satış ve devirler aynı gün aracın kayıtlı olduğu trafik tescil müdürlüğüne bildirilir.”
Şeklinde araç satışı ve devri öngörülmüştür.
Bu satış işlemleri bakımından resmî prosedürün sorunsuz işlemesi ve satışın gerçekleşmesi için gereken belgeler vardır. Bu belgeler temel olarak;
Pasaport,
İkamet/çalışma izni,
Noter belgesi,
Araca ait tüm belgeler,
Vergi makbuzları.
Vergi Dışında Düzenli Ödenmesi Gereken Ücret Var mıdır?
Mavi plakalı olarak bilinen diplomasi kişilerine tanınmış olan diplomatik plakalı araç sahipleri vergi ödememektedir.
Ancak, misafir araç (MA/MZ) olarak geçen ve yabancı uyruklu vatandaşlar ile ailelerinin kullanımına tahsis edilmiş olan araç sahipleri, her yıl Ocak ve Temmuz ayı olmak üzere banka veya vergi dairelerine aracın modeli, yılı ve motor hacmine göre taşıt pulu ödemektedirler.
Türkiye’de Mavi Plakalı Araç Almanın Avantajı Nedir?
Durumu kısa bir örnekle açıklayacak olursak;
X marka son model aracın mavi plakalı satış bedeli: 6.000.000 TL
Aynı X marka son model aracın Türkiye’deki vergili olarak satış bedeli: 21.000.000 TL
Mavi plaka olarak alınan araç için banka teminat bedeli (depozito): 4.000.000 TL
Vergi ile alınan araç bedeli – mavi plakalı araç bedeli: 21.000.000 – (6.000.000 + 4.000.000) = 11.000.000 TL
Banka teminat bedeli olarak yatırılan depozitolu, mavi plakalı aracın kaydı kapatıldığında yabancı uyruklu vatandaş tarafından geri alınabildiğinden dolayı depozito olarak yatırılan bedelin geri alınmış halini hesaplarsak;
11.000.000 + 4.000.000 = 15.000.000 TL kişinin cebinde kalacaktır.
Sonuç
Vergisiz otomobil uygulamasından yararlanarak ilk el ve “0” (sıfır) KM bir aracı vergisiz olarak alabilecek yabancı uyruklu vatandaşların ancak diplomatik statü sahibi kişiler olduğu görülmektedir. Bu kişilerce alınan araç ise yalnız kişi veya ailesi tarafından kullanılabilmenin yanı sıra; diplomatik kişi, eşi için de bu şekilde araç alımı gerçekleştirilebilmektedir.
Diplomasi kişisi sayılan yabancı uyruklu kişiler dışında uluslararası antlaşmalar ve Türk Mevzuatı gereğince yukarıda belirtilen hallere ek olarak yabancıdan yabancıya ikinci el araç satışında da alıcı tarafından vergi mükellefiyetinin ortadan kalktığı düzenlenmektedir. Bu bakımdan, uzun süreli yerleşme durumu söz konusu olduğunda, bu sistemin tercih edilmesi günlük araba kiralamak ya da taksiye binmekten daha avantajlı olmaktadır.
Kaynakça & Referans
C. Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü, Yabancı Plakalı Kara Taşıtları İçin Yolcu Rehberi.
4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu.
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
5086 Sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkında Kanun.
